Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 121.525 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Полско-литванската Државна Заедница претставувала федерација меѓу кралството Полска и Големото Кнежевството Литванија, кое постоело во периодот од 1569 до 1795 година. Земјата во текот на своето постоење била една од најголемите во Европа. Полско-литванската Државна Заедница се одликувала со висок степен на етнички диверзитет и невообичаена религиозна толеранција, којашто сепак, со тек на време се менувала.

Унијата имала некои специфични карактеристики. Така, политичкиот систем (познат и како „Златна слобода“) се карактеризирал со строга контрола врз власта на монархот. Оваа контрола била спроведувана од страна на законодавното тело „сејм“, коешто било под контрола на аристократијата („шлахта“). Ваквиот политички систем претставувал предвесник на современите концепции на демократијата, уставната монархија и федерацијата. Двете земји, кои ја сочинувале унијата биле формално еднакви, но сепак Полска била доминантен партнерво унијата.

По неколку декади на моќ, за време на златниот век на унијата, државата се соочила со период на политичко, воено и економско опаѓање. Слабостите кои брзо се појавувале довеле до нејзините поделби, меѓу соседите: Австрија, Прусија и Русија, на крајот од 18. век. Кратко пред пропаѓањето, биле направени обиди за големи реформи и притоа бил воведен уставот од 3 мај 1791, кој бил вториот најстар национален устав во современата историја. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Четири мандали од циклусот Ваџравали (1429–56). Манастир Нгор, Тибет.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

...дека молњата при удар достигнува темепратура од 30.000 келвини, петпати поголема од онаа на површината на Сонцето?
...дека островот Градиште во Тиквешкото Езеро е прогласен за културно наследство на Македонија поради остатоците од утврдената античка населба Град Тиквеш која се наоѓала на тоа возвишение?
...дека песната „Благуњо дејче, пожаранче“ ја опева неостварената љубов на Аце Абаџијата кон познатата убавица Благуња Ѓолова (1889 - 1956), родум од гостиварско Пожаране?
...дека Јужен Судан е најмладата држава во светот?
...дека скопската Саат-кула е првата саат-кула во Османлиското Царство, а нејзиниот часовник е донесен вo XVI век од новоосвоениот град Сигет во Унгарија?
...дека историскиот Насредин Оџа (1208 ― 1285) бил суфија кој живеел во Акшехир, Средна Анадолија?
...дека во Македонија традиционално се користеле кирилични бројки наместо подоцна воведените арапски?
...дека врвот Тумба на Беласица е тромеѓа помеѓу Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија?
...дека Балканскиот Полуостров е нарчен по Стара Планина, чие турско име е „Балкан“?
...дека Битола е основана од кралот Филип II Македонски?
...дека Пафнутиј Чебишов (1821 – 1894) се смета за татко на руската математика?
...дека зборот савана е од таинско потекло и првично се однесувал на рамничарски подрачја во Панама каде денес нема таков биом?
...дека буковите шуми во долината на Длабока Река во Мавровско се прогласени за светско наследство на УНЕСКО?
...дека пред да се самоубие, англискиот неокласицистички сликар Џон Вилијам Годвард напишал „на светов нема доволно место за мене и Пикасо“?
...дека големиот древномакедонски војсководец Кратер е роден кај Рупишта, Костурско?
...дека планетата Венера македонскиот народ ја нарекувал „Обденица“
...дека бамбусот е најбрзорастечко растение на светот, и може да расте по еден метар дневно?
...дека францускиот астроном Никола Луј де Лакај открил дури 14 соѕвездија?
...дека Хенри VI станал крал на возраст од само 9 месеци?
...дека ѕвезденото јато Плејади македонскиот народ го нарекувал „Квачка“?
...дека Гренланд е најголемиот остров на светот?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 20 декември 2021 г.

Настани:

1582	По неколку други европски земји, и во Франција е воведен грегоријанскиот календар, со прескокнување на 10 дена, и сметајќи го денот по 9 декември како 20 декември.
1830	Учесниците на Лондонската конференција, на која беа застапени Британија, Франција, Австрија, Прусија и Русија, се согласија за одделување на Белгија и Холандија, по востанието што го кренаа Белгијците, за да формираат независна држава.
1994	Непопусливоста во разговорите меѓу руското и чеченското раководство доведе до жестоки борби во главниот град на Чеченија, Грозни и до стотици загинати невини граѓани.
1902	Француските научници Марија и Пјер Кири лабораториски издвоија нов елемент - радиум што го открија уште во 1898 година. Тие тогаш, само утврдија дека радиумот постои, но беа потребни низа години голема работа, трпеливост и самооткажување додека, Марија Кири успеа лабораториски да ги издвои чистите честички на радиумот. Во 1903 година Марија и Пјер Кири ја добија Нобелова награда за физика.

Родени:

1699	Кристоф Томас Шефлер — германски фрескописец.
1902	Васил Иљоски — македонски писател.
1909	Андон Дуков — македонски партизан во НОБ и сликар.
1908	Петар Шапкарев — бугарски економист.
1915	Илија Џувалековски — македонски глумец.
1917	Дејвид Бом — американски физичар.
1923	Ацо Шопов — македонски писател и академик.
1925	Властимир Николовски — македонски композитор.
1928	Сервет Салиу — македонски политичар.
1956	Дамир Десница — хрватски и југословенски фудбалер.
1957	Ана Виси — грчка и кипарска пејачка.
1957	Били Брег — англиски рок-музичар.
1957	Мајк Ват — американски рок-музичар.
1969	Абдилаќим Адеми — македонски политичар.
1979	Мајкл Роџерс — австралиски велосипедист.
1980	Ешли Кол — англиски фудбалер.
1980	Мартин Демикелис — аргентински фудбалер.
1980	Михаел Албасини — швајцарски велосипедист.
1991	Жоржињо — бразилско-италијански фудбалер.
1995	Умут Мераш — турски фудбалер.
1998	Килијан Мбапе — француски фудбалер.

Починале:

217	Зефирин — римски папа.
1355	Стефан Душан — српски цар.
1937	Ерих Лудендорф — офицер во германската армија.
1982	Артур Рубинштајн — полско-американски пијанист.
1996	Карл Сејган — американски астроном.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич