Ludwig XIV.
Ludwig XIV. (Up Franzöösch Louis XIV, Louis le Grand; * 5. September 1638 in Saint-Germain-en-Laye; † 1. September 1715 in Versailles) weer vun 1643 af an König vun Frankriek un Navarra. He hett den Ehrennaam „De Sunnenkönig“ kregen (Up Franzöösch le Roi-Soleil).
Ludwig XIV. warrt ankeken as de König, bi den de Absolutismus bi Hoff up siene Hööchde kamen is. Man de Satz , L'État, c’est moi! – De Staat bün ik!, wo de Absolutismus sien bekanntesten Utdruck in funnen hett, de is nich vun em.[1] He hett de Kroon ehre Macht utboot, gegen den upsternaatschen Adel is he gegenan gahn, un hett Weertschop un Verwaltung in sien Riek up’e Been brocht. De Kultur an’n Hoff weer heel un Deel tosneden up siene Person. Dat he wunners wat bedüden dö, konnen de Lüde al an sien staatsch Uptreden sehn. De König hett Kunst un Wetenschop na vörn brocht un so keem dat, dat de franzöösche Kultur en sunnerliche Bleieltied beleven dö. In de Butenpolitik sett he up Krieg un Expanschoon. Unner siene Regeerung hett Frankriek de annern Länner in Europa bannig daalstuukt. 72 Johre hett he up’n Throon seten, dor is he in Europa siene Geschicht een vun de Könige mit, de sien Amt an’n langsten utöövt hett.
Allgemeen[ännern | Bornkood ännern]
As Ludwigs XIV. in dat Slott Saint-Germain-en-Laye boren wurrn weer, meenen veel Lüde, dat weer en glücklichen Dag, vunwegen dat siene Ollern Ludwig XIII. un Anna vun Öösterriek 23 Johre lang ohne Kinner bleven weern. Dör siene Geboort weer endlich utslaten, dat Gaston, Hartog vun Orleans up den Throon kamen konn. Ut Dankborkeit hett de Lüttje den Binaam Dieudonné („De vun Gott geven wurrn is“) kregen. Sien Broder weer Hartog Philipp I. d'Orléans. He is 1640 boren wurrn.
Up’n Throon kamen is Ludwig al an’n 14. Mai 1643. Dor weer he man veer Johre oold. Bit he 1651 dartein Johre oold wurrn weer, is avers siene Mudder Anna vun Öösterriek as Regentsche de Baas ween. In Würklichkeit hett avers doch de „Regeeren Minister“ “ Kardinal Mazarin de Macht in siene Hannen holen. Mazarin harr sik vornahmen, den König dor hen to föhren, dat he siene Rull as en Herrscher in den Absolutismus overnehmen konn. Lütt bi lütt hett he vun de Macht wat afkregen, bit he sik dat Regeern tolest mit Mazarin deelt hett. Na den Westfäälschen Freden an’t Enn vun den Dartigjöhrigen Krieg 1648 un na den Pyrenäenfreden mit Spanien 1659 weer Frankriek de Vörmacht in Europa bi Militär un Politik. Achter sik hett Ludwig Ministers harrt, as Colbert, Louvois, Lionne un den Kanzler Séguier. Mit jem tohopen hett he Macht vun den Staat leifiger un starker maakt, as jemols vördem, un hett dor de Grundlagen in dat Militär, in de Institutschonen un in de Weertschop for leggt. De Hugenotten hett he 1685 mit dat Edikt vun Fontainebleau ut Frankriek verdreven un hett dor siene Weertschop unafsichtlich en Slag mit versett. De Krieg um dat Spaansche Arv weer so unbannig hart un hett so veel Geld kost, datt dat 1713 meist to en Staatsbankrott kamen weer. Man denn hett dat en Finanzreform geven un dat Riek hett en harten Spaarkurs stüert.
1660 hett Ludwig Maria Theresia vun Spanien freet. Nadem de Königin 1683 sturven weer, hett he in Morganaatsche Eh stickum de Marquise de Maintenon freet. Ludwig hett sienen Söhn Louis, le Grand Dauphin un sienen ollsten Enkel Louis de Bourgogne overleevt un is an’n 1. September 1715 sturven. As Ludwig XV. folg em sien Grootenkelsöhn up’n Throon. Ludwig XIV. siene Lieke is vun den Chirurgen Pierre Dionis († 1718) mit Pulver vun Garvsüer konserveert wurrn[2] Denn is he begraven wurrn in de Kathedraalkarken vun Saint-Denis, in „De Bourbonen ehre Krypta“, de he sülms hett inrichten laten. 1793 hefft Revolutschonäre in de Franzöösche Revolutschoon sien Lief, de noch fein utsehn dö, utkuhlt un dor allerhand dumm Tüüch mit dreven. En Tied lang hefft se dat in en Kuhlen smeten. Dat Hart, wat inbalsemeert weer, scholl an un for sik in de Jesuiten ehre Karken in de Rue St. Antoine in Paris siene Ruh finnen. Man in de Tied vun de Restauratschoon is dat, just so, as all Harten vun dat franzöösche Königshuus, in de Kathedraal vun Saint-Denis brocht wurrn. Dor steiht dat bit up den hüdigen Dag in de dore Krypta, de wedder herstellt wurrn is.
Belege[ännern | Bornkood ännern]
- ↑ Vgl. hierzu: Manfred Kossok: Am Hofe Ludwigs XIV. S. 25, un Olivier Bernier: Ludwig XIV. Die Biographie. S. 110; wat Ludwig XIV. vunwegen Politik un Staatswesen würklich meent hett, dor kiek na bi: Klaus Malettke: Ludwig XIV. von Frankreich. Leben, Politik und Leistung. S. 67ff
- ↑ Magdalena Hawlik-van de Water: Der schöne Tod. Zeremonialstrukturen des Wiener Hofes bei Tod und Begräbnis zwischen 1640 und 1740, Freiborg/Wien 1989, S. 203-211.