A

Latın hərfi A, a

Latın əlifbası
A	B	C	D	E	F	G
H	I	J	K	L	M	N
O	P	Q	R	S	T	U
V	W	X	Y	Z
Əlavə və digər variant işarələri
À	Á	Â	Ã	Ä	Å	Æ
Ā	Ă	Ȃ	Ą	Ȧ	Ả	Ɐ
Ɑ	Ɓ	Ƀ	Ç	Ć	Ĉ	Ċ
Č	Ȼ	Ƈ	Ð,ð	Ď,ď	Đ,đ	Ɗ
ᶑ	È	É	Ê	Ë	Ē	Ė
Ę	Ě	Ɇ	Ə	Ƒ	Ĝ	Ğ
Ġ	Ģ	Ǧ	Ǥ	Ɠ	Ƣ	Ĥ
Ħ	Ì	Í	Î	Ï	Ī	Į
İ,i	I,ı	Ĳ	Ĵ	Ɉ	Ķ	Ḱ
Ǩ	Ƙ	Ⱪ	Ĺ	Ļ	Ľ	Ŀ
Ł	Ɱ	Ñ	Ń	Ņ	Ň	N̈
Ɲ	Ƞ	Ŋ	Ò	Ó	Ô	Õ
Ö	Ø	Ő	Œ	Ơ	Ᵽ	Ƥ
P̃	Ɋ	ʠ	Ŕ	Ř	Ɍ	Ɽ
ß	ſ	Ś	Ŝ	Ş	Š	Þ
Ţ	Ť	Ŧ	Ⱦ	Ƭ	Ʈ	ẗ
Ù	Ú	Û	Ü	Ū	Ŭ	Ů
Ű	Ų	Ư	Ʉ	Ʋ	Ŵ	Ⱳ
Ẋ	Ý	Ŷ	Ÿ	Ɏ	Ƴ	Ź
Ẑ	Ẕ	Ż	Ž	Ƶ	Ȥ	Ⱬ

A — ĺàţıŋ qrafikasının ilk hərfi, demək olar ki latın əsasında olan bütün əlifbalarda istifadə olunur, latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının daxil olmaqla. "A" hərfi dünyanın ən geniş yayılmış hərfi qəbul edilir. Ərəb, Hind-Avropa, slavyan əlifbaları bu hərflə başlayır. İlk versiyası yunan əlifbasının alfa hərfi (Α, α) və Finikiya əlifbasının Alef hərfi (א) sayılır. Çox vaxt diaqraflara aid edilir (qədim — lat. ae sonra æ hərfi birləşməsinə çevirildi) ya da əlavə variantlarla təmin olunur (sağda yerləşən cədvələ baxın).

Oxşar simvollar və simvolun digər variantları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Α α : yunan hərfi olan Alfa
А а : kirill əlifbasının A hərfi
Ɑ ɑ : latın hərfi olan Alfa və yaxudda əlyazma hərfi A (yada ki: A a)
ɐ : kiçik A hərfinin çevrilmiş forması , hansıki Beynəlxalq fonetika əlifbasında açığ mərkəzi sait kimi istifadə olunur
∀ : çevrilmiş A, "Birinci qaydanın məntiqində" (ing. First-order logic) ümumiliy kvantorunu təsvir etmək üçündü.
ª : Sıra indikatoru
Æ æ : Æ latın liqaturası (hərf birləşməsi)

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hərfin yazılması misir heroqlif yazısının öküz başını xatırladan simvolla əlaqələndirilər. İddia edilir ki, eramzidan əvvəl 1600-cu ildə Finikiya əlifbasında A hərfin xətti yazılışı forması yarandı.

Misir heroqlifi öküz başı	Əski-Sami (Proto-Semitic) öküz başı	Finikiya alef	Yunan Alfa	Etruskan A	Roman A

Qədim yunanlar finikiya əlifbasını mənimsəyərək, bu hərfin ifa edə biləcək səs olmadığı üçün, ilk dəfə A hərfini "/а/" səsini göstərmək üçün istifadə etdilər. Hərfin adını "alfa" qoydular. Eramızdan əvvəl VIII əsrə aid edilən erkən yunan yazılarında A hərfi yanı üstə uzanıb, lakin daha sonrakı dövrlərdə "A" müasir baş hərfi formasını xatırlatmağa başladı. Bununla belə bu zamandada "A" hərfin bir neçə dialekt variantlarının yazılışıda var idi, Məsələn, hərfin ayaqlarından biri qısaldılırdı yada ki üfüqi çubuğu bucaq altında çəkilirdi.

Etrusklar Yunan əlifbasını mənimsiyərək, A hərfinə dəyişiklik etmədilər. Beləcə o, dünya dillərinin böyük əksəriyyətinin istifadə etdiyi Latın əlifbasına keçdi, sonra isə kiril əlifbasınada əlavə olundu.

Mətbəə şriftləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müasir kiçik "a" yunanların əlyazma "A"-sına oxşamır. Müasir böyük "A" hərfin modifikasiyası IV əsrə qədər formalaşdı.

A-nın qotik formatda yazılışı	A-nın untsial formatda yazılışı	Qotik yazılışnda A-nın başqa variantı
"A" müasir "Roman" tipoqrafiya komplektində	"A" müasir "İtalic" tipoqrafiya komplektində	"A" müasir "Script" tipoqrafiya komplektində