Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 130.868 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Молња — моќен ненадеен тек на електрична искра (електростатичко празнење) придружено со татнеж или гром кои се слушаат за време на бурата. Празнењето ќе се движи низ електрично наелектризирани области во самите кумулонимбуси, или од еден облак до друг облак, или меѓу облак и површината на Земјата. Наелектризираните облсти во атмосферата се ослободуваат од полнежот преку молњите или електричните празнења, често нарекувани удар на гром доколку погоди некој предмет или живо суштество на површината. Постојат три основни видови на молњи, во самиот облак (СО), од облак до облак (ОО) и меѓу облак и Земја (ОЗ). Иако молњите секогаш се придружени со звук на татнеж, оддалечените молњи можат да бидат видени но не и слушнати.

На Земјата, честотата на молњите е 40–50 празнења во секунда или приближно 1,4 милијарди празнења годишно, и со просечно времетраење од 30 микросекунди. Вообичаениот блесок на молња од облак до површината на Земјата кулуминира со создавањето електрично спроводлива плазмен канал низ воздухот со висина од 5 км, од внатрешноста на облакот па се до површината на Земјата. Процесот кој се одвива при крајната фаза е доста сложен процес.

Молњите најчесто се создаваат кога топол воздух се меша со поладни воздушни маси, што доведува до нарушувања кои ја поларизираат атмосферата. Но истите можат да се случат и при песочни бури, шумски пожари, торнада, вулкански ерупции, дури и при студовите во зима,тогаш молњата се нарекува снежна молња. Ураганите вообичаено создаваат молњи најчесто во дождливите делови оддалечени 160 км од центарот.

Науката која се занимава со проучување на молњите се нарекува фулминологија, а стравот од молњите се нарекува астрафобија. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
„Духот на еден гениј“ од Паул Кле, 1922 г.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека на најнепристапната точка на Антарктикот стои биста на Ленин?
... дека знамето на Шкотска како симбол го носи Андреиниот крст, на кој се смета дека е распнат Апостол Андреја — заштитник на Шкотска?
... дека Општина Василево се смета за македонската престолнина на празот?
... дека нашата галаксија има 100 - 400 милијарди ѕвезди и барем уште толку планети?
... дека елкарите се црви чии „гранчиња“ се пипки за собирање на планктон?
... дека градот Белград во Албанија е основан во IV век п.н.е. од македонскиот цар Касандар под името Антипатреја во чест на татко му Антипатар?
... дека библискиот цар Соломон имал 700 жени и уште 300 конкубини?
... дека скопската населба Кисела Вода е наречена по чудотворниот извор кој се наоѓал на местото на денешната црквичка „Св. Никита“?
... дека главата на Климент Охридски се чува во манастирот „Св. Јован Претеча“ кај Бер, Егејска Македонија?
... дека Кина на кинески се нарекува Џунг-гуо (中國) со значење „средишна земја“?
... дека пустината Деште Лут во Иран е најврелото место на Земјата, на чија површина се измерени дури 70,7 °C?
... дека Моштенците се подгрупа на македонскиот народ која живее во јужниот дел на Р. Македонија и поголем број села во Егејска Македонија?
... дека една кафена лажичка црпната од неутронска ѕвезда би тежела 4 милијарди тони?
... дека Општина Костур има дури 43 поранешни, денес непостоечки села?
... дека Нов Зеланд е последната земја населена од човекот?
... дека древномакедонскиот Дервенски папирус најден кај селата Ајватово и Лагиново, Солунско, е најстариот зачуван ракопис во Европа и датира од времето на Филип II Македонски?
... дека преспанското село Нивици има дури три пештерни цркви?
... дека знамето на Непал е единственото неправоаголно знаме во светот?
... дека во муслиманските верници палеле свеќи во Турбето на Синан Челеби (1493) на охридски Плаошник во знак на почит кон Св. Климент Охридски бидејќи турбето било изградено на местото на неговата стара црква?
... дека според едно предание, Чинарот во Охрид е засаден од сесловенскиот просветител Климент Охридски?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 7 октомври 2022 г.

Настани:

1492	Кристофер Колумбо ја одминува Флорида при промена на курсот.
1506	Папата Јулиј II и Франција ја окупираат Болоња.
1769	Англискиот истражувач Џејмс Кук го открива Нов Зеланд.
1840	Вилем II станува крал на Холандија.
1886	Шпанија го укинува ропството во Куба.
1931	Направена првата инфрацрвена фотографија во Рочестер, Њујорк.
1943	Кај кумановското селото Драгоманце кумановскиот партизански одред води битка против четниците. Загинале 9 четници, а 5 преминале во партизани.
1991	Европската Заедница ѝ става ултиматум на Југославија за 24 часа да ги прекине воените дејствија на ЈНА, заканувајќи се со економски санкции.
1993	Основана Агенцијата за трансформација на претпријатијата со општествен капитал.

Родени:

1576	Џон Марстон — англиски писател.
1748	Карл XIII — крал на Шведска.
1885	Нилс Бор — дански теоретски физичар, основач на теоријата на структурата на атомот.
1910	Ѓорѓи Абаџиев — македонски писател, публицист и историчар.
1914	Михајло Лалиќ — црногорски, српски и југословенски писател.
1932	Стеван Хорват — српски и југословенски борач во грчко-римски стил.
1951	Џон Кугар Меленкамп — американски рок-музичар.
1952	Људмила Туришчева — советска гимнастичарка.
1957	Фарук Хаџибегиќ — босански и југословенски фудбалер.
1960	Виктор Лазло — белгиски пејач.
1966	Кул Кит — американски рапер.
1967	Тони Бракстон — американска пејачка.
1968	Том Јорк — англиски рок-музичар, член на групата „Рејдиохед“ (Radiohead).
1973	Дида — бразилски фудбалски голман.
1976	Сантјаго Солари — аргентински фудбалер и тренер.
1984	Мауро Сантамброџо — италијански велосипедист.
1987	Горка Изагире — шпански велосипедист.
1988	Диего Коста — шпански фудбалер со бразилско потекло.
1995	Линдон Дајкс — шкотски фудбалер.
1995	Петар Стојановиќ — словенечки фудбалер.
1996	Луис Капалди — шкотски поп-музичар.
1998	Трент Александер-Арнолд — англиски фудбалер.

Починале:

1849	Едгар Алан По — американски поет
1894	Оливер Вендел Холмс — американски писател
1904	Димитар Цанко — македонски преродбеник
1959	Марио Ланца — американски тенор и филмска ѕвезда.
1985	Христо Андонов Полјански — македонски историчар, ректор на Универзитетот „Кирил и Методиј“ во Скопје.
1997	Јанез Врховец — српски и југословенски глумец.
2012	Мерсад Бербер — босански сликар.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич