Bosh Sahifa

Har kim hissa qoʻsha oladigan ochiq ensiklopediya

Oʻzbekcha Vikipediyadagi maqolalar soni: 175 566
18-sentabr 2022-yil, yakshanba

Tanlangan maqola

Portugaliya imperiyasining gerbi

Portugaliya imperiyasi (portugalcha: Império Português), shuningdek, tarixda Portugaliya mustamlakachi imperiyasi (Império Colonial Português) deb yuritilgan ushbu davlat hozirgi Portugaliyadan tashqari dunyoning katta qismlarida joylashgan bir qancha mustamlakalarni oʻz ichiga olgan. Ushbu imperiya Yevropadagi eng uzun umr koʻrgan davlatlardan biri boʻlib, 1415-yil Shimoliy Afrikadagi Sueta urushidan to 1999-yil Makao suverinitetining Xitoyga topshirilguniga qadar qariyb olti asr tarixda oʻz mavjudligini surdirgan. Imperiyaga XV asrda asos solingan boʻlib, XVI asr boshidan Shimoliy va Janubiy Amerika, Afrika, Osiyo va Okeaniyaning turli mintaqalariga oʻz hududini kengaytirib borgan. Portugaliya imperiyasi Buyuk geografik kashfiyotlar davrida paydo boʻldi va Portugaliya qirolligining kuch va qudrati natijasida dunyoning koʻp qismlarini oʻziga boʻysundira oldi. Portugal dengizchilari 1418—1419-yillarda kartografiya va dengiz texnologiyasidagi soʻnggi yutuqlardan foydalangan holda ziravorlar savdosi uchun yangi dengiz yoʻllarini topish maqsadida Afrika qirgʻoqlarini va Atlantika okeani arxipelaglarini tadqiq qilishni boshladilar. (Davomi...)

Nomzodlar (7) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yaxshi maqola

Oʻtkir appenditsit

Appenditsit — appendiks, yaʼni koʻrichak chuvalchangsimon oʻsimtasining nospetsifik yalligʻlanishli kasalligi. Kasallik belgilari odatda qorinning pastki oʻng tomonida ogʻriq, koʻngil aynishi, qusish, ogʻiz qurishi va ishtahaning pasayishi koʻrinishida namoyon boʻladi. Biroq, taxminan 40% holatlarda bunday tipik belgilar paydo boʻlmasligi ham mumkin. Apendiks yorilishi ogʻir asoratlar: qorin parda ichki qavatining keng, tarqalgan, ogʻriqli yalligʻlanishi va sepsisga olib kelishi mumkin. Appenditsit appendiks ichki boʻshligʻining tiqilib qolishi natijasida yuzaga keladi. Ushbu tiqilib qolish appendiksdagi bosimning oshishiga, toʻqimalarida qon oqimining pasayishiga va yalligʻlanishni keltirib chiqaradigan appendiks ichidagi bakteriyalarning koʻpayishiga olib keladi. Agar bu jarayon davolanmasa, appendiks yorilib, qorin boʻshligʻiga bakteriyalar chiqib ketishi mumkin va bu jarayon asoratlarning kuchayishiga olib keladi. Appenditsit tashxisi asosan bemorlardagi klinik belgilarga qarab qoʻyiladi. Bundan tashqari, bemorlarni aktiv kuzatish, obyektiv, laboratoriya va instrumental tekshiruvlarni oʻtkazish ham yaxshi samara beradi. Instrumental tekshiruvlardan appenditsit kasalligida keng qoʻllaniladiganlari ultratovush va kompyuter tomografiyasidir. (Davomi...)

Nomzodlar (1) | Arxiv | Oʻzgartirish

Xushsifat maqola

Mirzachorbogʻ qarorgohi

Mirzachorbogʻ qarorgohi — Buxoro amiri Abdulahadxon tomonidan Karmanada qurdirilgan saroy. Soʻnggi Buxoro amirlarining yozgi qarorgohi hisoblangan. Karmana shaharchasining shimoliy qismida, Zarafshon daryosiga yaqin yerda, „Koʻhnaqoʻrgʻon“ mahallasining Amir Olimxon va Mirza chorbogʻ koʻchalari kesishmasida joylashgan. Qarovsizlik va talon-taroj oqibatida xaroba holga kelgan. Saroyning holati xaroba ekanligi va u qarovsiz qolib ketgani bir necha marta ommaviy axborot vositalarida va ijtimoiy tarmoqlarda yoritilgan, bularga javoban davlat mutasaddi idoralari saroyni taʼmirlash davlat rejasiga kiritilgani haqida rasmiy bayonotlar bergan lekin amalda hech narsa qilinmagan. Mirzachorbogʻ qarorgohi de jure davlat muhofazasiga olingan, de facto qarovsiz holdadir. Qarorgoh qurilishi uchun joy tanlashda bir nechta faktorlar hisobga olingan, bular: Zarafshon daryosiga yaqin joy havosining salqinligi, bogʻ yaratish uchun tuproq unumdorligi, Nurota togʻ tizmasi tomondan salqin shamol doimiy esib turishi, ov qilish uchun qulayligi. Mirzachorbogʻ qarorgohining qurlish ishlarida meʼmor Abdurahim Turdimurod oʻgʻli Gʻazgʻoniy bosh-qosh boʻlgan, saroy usta Shirin Murodov tomonidan ganch va oʻymakor naqshlar bilan bezatilgan. Uning qurilishida yana karmanalik Najjor Toʻra, usta Latif, usta Doʻst, usta Sulton Qori ishtirok etishgan. Bulardan tashqari, saroy qurilishida mingga yaqin ustalar jalb etilgan.(Davomi...)

Nomzodlar (4) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yangiliklar

COVID-19 pandemiyasi
Rossiyaning Ukrainaga bosqini

Charles III

Papua Yangi Gvineyada 7.7 magnitudali zilzila natijasida kamida 5 kishi halok boʻldi.
Birlashgan Qirollik qirolichasi Elizabeth II 96 yoshida vafot etdi, oʻgʻli Charles III (tasvirda) qirol boʻldi.
Xitoyning Sichuan viloyatidagi 6.6 magnitudali zilzila natijasida kamida 46 kishi halok boʻldi.
Liz Truss Birlashgan Qirollik bosh vaziri etib saylandi.

Oʻzgartirish

Bilasizmi...

Ravshan Ermatov

Islandiyadagi vulqon nomini dunyo aholisining 0.005 foizi toʻgʻri ayta oladi.
Toʻybop „Davraga tush“ ashulasi matnini qiziqchi Mirzabek Xolmedov yozgan.
Alfred Nobel nazariy fanlarga qiziqmagani uchun matematika boʻyicha mukofot taʼsis qilmagan (sevgilisi matametik bilan qochib ketgani uchun, degan gap esa afsonadir).
Ravshan Ermatov (tasvirda) futbol boʻyicha jahon chempionatlarini eng koʻp boshqargan hakam sifatida Guinness rekordlar kitobiga kiritilgan.
Avtomobil oynalarini qoraytirish — jinoyat emas.
Kompyuter sichqonini ishlatish mumkin boʻlgan ilk kompyuter Xerox Alto boʻlgan.
Adabiyot boʻyicha eng yosh Nobel mukofoti sohibi Rudyard Kipling boʻlgan.

Kelgusi sonni tayyorlash | Arxiv | Oʻzgartirish

Bugun

18-sentabr
Chili mustaqillik kuni

96 — Qadimgi Rimda besh samimiy imperator davri boshlandi.
324 — Konstantin I Vizantiya imperatori boʻldi.
1812 — Napoleon I Pyotr saroyidan (suratda) Kremlga koʻchib oʻtdi.
1851 — The New York Times gazetasiga asos solindi.
1998 — IP-manzillarni hamda domenlarni nazorat qiluvchi ICANN korporatsiyasiga asos solindi.