An Cholóim
![]() | |||||
---|---|---|---|---|---|
Colombia (es) ![]() | |||||
|
|||||
| |||||
Aintiún |
National Anthem of Colombia (en) ![]() ![]() | ||||
| |||||
Mana |
«Libertad y Orden» «Freedom and Order» «Свобода и ред» «Colombia is magical realism» «Wolność i porządek» ![]() | ||||
Ainmnithe in ómós |
Criostóir Colambas ![]() | ||||
Suíomh | |||||
| |||||
| |||||
Príomhchathair |
Bogotá ![]() | ||||
Daonra | |||||
Iomlán |
49,065,615 (2017) ![]() | ||||
Teanga, nó leagan teanga |
An Spáinnis ![]() | ||||
Tíreolaíocht | |||||
Cuid de |
Meiriceá Theas ![]() | ||||
Achar dromchla |
1,141,748 km² ![]() | ||||
Airde |
223 m ![]() | ||||
Pointe is airde |
Pico Cristóbal Colón (en) ![]() ![]() | ||||
Pointe is ísle |
An tAigéan Ciúin (0 m) ![]() | ||||
Ar theorainn le | |||||
Sonraí stairiúla | |||||
Leanann sé/sí |
United States of Colombia (en) ![]() ![]() | ||||
Cruthú | 1810 | ||||
Eagraíocht pholaitiúil | |||||
Córas rialtais |
poblacht ![]() | ||||
Comhlacht feidhmiúcháin |
Government of Colombia (en) ![]() ![]() | ||||
Comhlacht reachtach |
Congress of Colombia (en) ![]() ![]() | ||||
• President of Colombia (en) ![]() ![]() |
Iván Duque (Lúnasa 7, 2018) ![]() | ||||
• President of Colombia (en) ![]() ![]() |
Iván Duque ![]() | ||||
Eacnamaíocht | |||||
Airgeadra |
Colombian peso (en) ![]() ![]() | ||||
Aitheantóir tuairisciúil | |||||
Lonnaithe i gcrios ama | |||||
Fearann Idirlín barrleibhéil |
.co (en) ![]() ![]() | ||||
Glaochód |
+57 ![]() | ||||
Uimhir theileafóin éigeandála |
123 (en) ![]() ![]() | ||||
Eile | |||||
| |||||
Suíomh gréasáin |
gov.co… ![]() |
Is tír i Meiriceá Theas í An Cholóim, le cóstaí ar an Aigéan Ciúin is ar an Aigéan Atlantach.
Tá teorainneacha aici le Veiniséala, leis an mBrasaíl, le Peiriú, le Eacuadór agus le Panama. Is í Bogotá an phríomhchathair. Tá 49 milliún duine ina gcónaí ann.
Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhí cogadh cathartha ar siúl sa Cholóim idir an eite dheis agus na reibiliúnaigh, ar a nglaotar FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia nó Fórsaí Armtha Réabhlóideacha na Colóime). Le breis is 50 bliain bhí FARC i mbun eachtraí foréigin sa tír agus d'fhág an chogaíocht ansin breis is 250,000 duine marbh[1].
Bhí an eite dheis ar thaobh an rialtais agus na reibiliúnaigh ar an eite chlé. Thacaigh rialtas SAM leis an eite dheis, i gcogadh i gcoinne na ndrugaí.
2002-2010[cuir in eagar | athraigh foinse]
Nuair a toghadh Alvaro Uribe i réim i 2002, bhí an tír ar tí titim as a chéile[2]. Bhí greim docht ag na treallchogaithe FARC ar chuid den tír agus bhí siad díreach tar éis ceann dá n-éachtaí ba mhó a bhaint amach: fuadach Ingrid Betancourt, duine de na hiarrthóirí sa toghchán uachtaránach a bhuaigh Uribe.
Le cúnamh Meiriceánach faoin bPlean Colómach, thug Uribe faoin FARC, go díreach dá mba chrosáid phearsanta í, rud nach ionadh é toisc gur mharaigh an FARC a athair tar éis gur theip ar fhuadach i 1983.
2010[cuir in eagar | athraigh foinse]
I mí na Bealtaine 2010, críochnóidh Alvaro Uribe a dhara téarma mar uachtarán na Colóime. Toghadh Juan Manuel Santos ina uachtarán na Colóime don chéad uair ar 7 Lúnasa 2010. Bhí polasaí níos séimhe ag teastáil ó mhuintir na tíre ag an am sin, rud a thóg an FARC isteach sa phróiseas polaitiúil.
2016[cuir in eagar | athraigh foinse]
Fógraíodh sos comhraic ina measc siúd a bhí i mbun cogaíochta sa bhliain 2016.
Bronnadh Duais Nobel na Síochána na bliana 2016 ar Uachtarán na Colóime Juan Manuel Santos dá iarrachtaí siúd an tsíocháin a chothú.
2 D.F. 2016: Vótáil móramh de phobal na tíre in aghaidh an chomhaontaithe síochána a bhí socraithe idir rialtas na tíre sin agus reibiliúnaigh an FARC[3]. Móramh beag a bhí i gceist.
IRA[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhí triúr Éireannach a bhfuil ceangal acu leis an IRA ciontaithe i gcúirt sa Cholóim as tacú leis an FARC. Thréig siad an tír. Tugtar Triúr na Colóime orthu in Éirinn.
Ranna[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá an Cholóim roinnte i 32 Ranna agus Dúiche Príomhchathrach atá mar aon le roinn, cé go bhfuil Bogotá mar phríomhchathair roinne Cundinamarca.
Tá na Ranna roinnte ina dhiaidh sin i mbardais, agus ina dhiaidh sin i corregimientos in áiteanna faoin tuath, agus comunas i gceirtleáin uirbeach. Tá rialtas áitiúil ag gach roinn le gobharnóir agus tionól, a toghfar gach ceithre bliana. Tá méara agus comhairle ag gach bardas freisin agus toghcháin áitiúil don bhord riaracháin áitiúil i ngach corregimientos agus comunas.
Chomh maith leis an bpríomhchathair, tá stádas áirithe ag ceithre dúiche eile, de bharr gnéithe sainiúil áirithe; sé sin Barranquilla, Cartagena, Santa Marta agus Buenaventura.
|
|
Cathracha agus Bailte[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is tír uirbithe í an Cholóim; tá 77.1% den daonra sa bhliain 2018 ina chónaí i limistéar uirbithe. Is iad Bogotá (7,387,400), Medellín, (2,382,399) agus Cali, (2,172,527) na cathracha is mó agus is tábhachtach sa tír.[4]
Cathracha is mó sa Cholóim | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cathair | Roinn | Daonra | Cathair | Roinn | Daonra | |||||||
1 | ![]() |
Bogotá | Cundinamarca | 7,715,778 | 11 | ![]() |
Villavicencio | Meta | 531,275 | |||
2 | ![]() |
Medellín | Antioquia | 2,490,164 | 12 | ![]() |
Ibagué | Tolima | 501,991 | |||
3 | ![]() |
Cali | Valle del Cauca | 2,205,680 | 13 | ![]() |
Santa Marta | Magdalena | 484,025 | |||
4 | ![]() |
Barranquilla | Atlántico | 1,273,646 | 14 | ![]() |
Valledupar | Cesar | 468,165 | |||
5 | ![]() |
Cartagena de Indias | Bolívar | 914,552 | 15 | ![]() |
Manizales | Caldas | 420,933 | |||
6 | ![]() |
Cúcuta | Norte de Santander | 777,106 | 16 | ![]() |
Pereira | Risaralda | 399,283 | |||
7 | ![]() |
Soledad | Atlántico | 664,141 | 17 | ![]() |
Montería | Córdoba | 395,184 | |||
8 | ![]() |
Bucaramanga | Santander | 597,316 | 18 | ![]() |
Neiva | Huila | 340,512 | |||
9 | ![]() |
Soacha | Cundinamarca | 567,546 | 19 | ![]() |
Pasto | Nariño | 305,360 | |||
10 | ![]() |
Bello | Antioquia | 536,427 | 20 | ![]() |
Armenia | Quindío | 297,052 | |||
2020 - DANE |
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Nuacht RTÉ
- ↑ Cruachás na Colóime, Irish TImes, 16 Meitheamh 2009
- ↑ Nuacht RTÉ
- ↑ dane gov.co. "Censo 2018". Dáta rochtana: 2020.
Tíortha Mheiriceá Theas |
Airgintín, an | Bholaiv, an | Bhrasaíl, an | Cholóim, an | Eacuadór | Ghuáin, an | Paragua | Peiriú | tSile, an | Suranam | Uragua | Veiniséala |