Real Academia Galega
Coordenadas: 43°22′10″N 8°23′40″O / 43.36944, -8.39444
| Colligit, expurgat, innovat | |
|---|---|
 Placa co logotipo na fachada da sede, na Coruña. | |
| Fundación: | 30 de setembro de 1906 (115 anos), A Coruña. Constituída o 4 de setembro de 1905. |
| Presidente: | Víctor Freixanes |
| Membros: | 30 |
| Orzamento: | 1.254.697,48 euros (2012)[1] |
| Na rede | |
| http://www.academia.gal/ | |
     | |
A Real Academia Galega (RAG) é unha institución científica, creada en 1906, que ten como obxectivo o estudo da cultura galega, e en especial da lingua galega. Elabora as súas normas ortográficas, gramaticais e léxicas, deféndea e promociónaa. Ademais, decide a personalidade literaria á que se lle dedica o Día das Letras Galegas. Os seus membros son personalidades influentes do mundo da cultura galega, relacionados maioritariamente coa lingua. O seu presidente é Víctor Freixanes, elixido o 28 de marzo de 2017 logo da renuncia de Xesús Alonso Montero tras catro anos no cargo, e reelixido o 24 de abril de 2021. O seu lema é Colligit, expurgat, innovat
Historia[editar | editar a fonte]
O precedente da Real Academia Galega foi a Comisión Xestora para a creación da Academia Galega, promovida por Emilia Pardo Bazán e Ramón Pérez Costales. Montouse sobre a base dunha sociedade, Folklore Gallego, presidida pola escritora.
En 1904 Manuel Murguía publicou un artigo na revista do Gran Hotel de Mondariz no que propugnaba a creación dunha academia galega. Este artigo espertou interese e en 1905 constituíuse na Habana a Sociedade Protectora da Academia Gallega, grazas ao impulso de Manuel Curros Enríquez e Xosé Fontenla Leal. En Galiza seguiron esta iniciativa algúns persoeiros que se reunían no faladoiro da Libraría Rexional de Uxío Carré Aldao da Coruña. A Real Academia Galega constituíuse o 30 de setembro de 1906, presidida por Manuel Murguía e con corenta membros. O acto celebrouse nos locais da Reunión Recreativa e Instructiva de Artesanos, case un ano despois da presentación legal dos seus estatutos. Os obxectivos iniciais eran fundamentalmente lingüísticos e incluían a elaboración dun dicionario e unha gramática, proxectos que demoraron moitos anos.
Durante a presidencia de Murguía (1906-1923) elevouse a figura de Rosalía de Castro, comezouse a publicar o Boletín de la Academia Gallega (263 números) e a Academia viuse no medio de polémicas e enfrontamentos debido ao seu carácter galeguista. O segundo presidente, Andrés Martínez Salazar, foino só un ano, xa que morreu inesperadamente. A entidade entrou nun período de inactividade que motivou a fundación do Seminario de Estudos Galegos. O terceiro presidente foi Eladio Rodríguez González (1926-1934), e durante este período entraron Alfonso Daniel Rodríguez Castelao e Antón Villar Ponte. Substituíuno Manuel Lugrís Freire, que houbo de dimitir en 1936 por problemas de saúde. Chegou entón a guerra civil española, que fixo silenciar a institución e levouna a unha etapa de semiclandestinidade durante a que foi presidida por Manuel Casás Fernández (1942-1960) e Sebastián Martínez-Risco (1960-1977).
Esta etapa viviuse como un tempo de espera. En 1963 presentou a iniciativa do Día das Letras Galegas que, non moi valorada nun primeiro momento, tornouse especialmente dinamizadora co transcurso dos anos. No 1972 a RAG estandarizou o deseño actual das Armas ou Escudo do Reino de Galicia. Anos máis tarde, a RAG propuxo á Xunta de Galicia de conservar a memoria da antiga bandeira galega dentro da Bandeira de Galicia moderna. O resultado foi a superposición das armas ou escudo galego sobre a bandeira nacional civil, formando a actual bandeira oficial que debe figurar nos actos oficiais do goberno e institucións galegas.
Durante a presidencia de Domingo García-Sabell (1977-1997), produciuse o acordo co Instituto da Lingua Galega sobre as Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego (1982), co cal se unificaban as dúas propostas enfrontadas. A Real Academia foi recoñecida como referencia na Lei de normalización lingüística. Creáronse un Seminario de Lexicografía, que elaborou o seu primeiro dicionario monolingüe, e o Seminario de Sociolingüística, que realizou o Mapa Sociolingüístico de Galicia. En marzo de 1979 a Academia trasladouse á sede actual da rúa Tabernas na Coruña dende as dependencias municipais do Palacio de María Pita onde estaba a sede dende 1920.[2][3]
Coa presidencia de Francisco Fernández del Riego (1997-2001) abriuse a institución, e coa de Xosé Ramón Barreiro Fernández déuselle un pulo á informatización dos fondos documentais que se foran adquirindo e en 2003 revisáronse as Normas ortográficas e morfolóxicas.
En 2006 foi galardoada co Premio Fernández Latorre[5].
En maio de 2009, en vésperas do Día das Letras Galegas, a Academia publicou un manifesto en prol da lingua galega, para facer fronte á campaña de desprestixio orquestrada por unha parte dos grupos políticos[6] e unha minoría social con escaso apoio en Galiza mais con medios importantes[7] en España[8]. Neste manifesto reivindicou a necesidade dun uso simétrico do bilingüismo[9] e mais unha presenza digna do galego en ámbitos nos que ten dificultades para se facer un oco, como a Xustiza ou o ensino. O 16 de xaneiro de 2010 a Academia emitiu un informe negativo das Bases para o decreto do plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia[10], coas que o PPdeG pretendía derrogar o decreto aprobado polo anterior goberno (formado polo PSdeG e Bloque Nacionalista Galego). O informe aprobouse por unanimidade e aclamación[11].
A Real Academia Galega durante o franquismo[editar | editar a fonte]
O golpe militar de 1936 e a guerra civil deixou a RAG dividida en dúas. Por unha banda, galeguistas republicanos coma Pío Cabanillas e Castelao, e por outra académicos partidarios do réxime e mesmo en 1939 realizouse unha toma de posesión colectiva sen lectura do discurso de ingreso[12]. Máis tarde entraron novos académicos, xa de forma regular, coma Xosé Filgueira Valverde e Florentino López Cuevillas. A RAG superou o risco de desaparecer e pasou a estar tutelada polo reitor da Universidade de Santiago de Compostela.[13]
O 31 de decembro de 1951 a RAG xuntouse en Vigo en sesión extraordinaria polo nomeamento de Manuel Gómez Román; ao seu discurso ía responder Ramón Otero Pedrayo. Minutos antes do inicio do acto a autoridade gobernativa prohibiu falar en galego. As palabras improvisadas que se dixeron foron en castelán. O Partido Galeguista fixo chegar dende Galicia ao Congreso da UNESCO reunido en Montevideo un escrito de protesta pola política de represión lingüística do réxime franquista. O texto tivo boa acollida pero foi rexeitado pola delegación española da que formaba parte Manuel Fraga.[14][15][16][17][18]
Francisco Franco, o seu irmán, e mais Manuel Fraga foron académicos non numerarios da Real Academia Galega.[19] En 2009, coincidindo co nomeamento de Manolo Rivas, Méndez Ferrín facía pública a retirada das honras a Francisco Franco.
Ramón Franco e Manuel Fraga seguen a estar considerados como membros correspondentes da RAG.[20]
Composición da Real Academia Galega[editar | editar a fonte]
| Vicesecretario | Secretaria | Presidente | Tesoureira | Arquiveira/Bibliotecaria |
|---|---|---|---|---|
| Henrique Monteagudo | Margarita Ledo Andión | Víctor Freixanes | Fina Casalderrey | Marilar Aleixandre |
- Vacante a cadeira deixada tras a dimisión de Xosé Luís Méndez Ferrín. Pendente de elección.
- Vacante a cadeira deixada tras o falecemento de Darío Xohán Cabana. Pendente de elección.
Galería de imaxes[editar | editar a fonte]
|
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ "Resumo da liquidación do orzamento de 2012. RAG" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de setembro de 2013. Consultado o 01 de maio de 2014.
- ↑ Reiriz Rey, Jesús María; Alfeirán Rodríguez, Xosé (2004). Tiempos republicanos. A Coruña: Ateneo Republicano de Galicia. ISBN 84-933103-2-8.
- ↑ "Los reyes inauguran en A Coruña la nueva sede de la Real Academia Gallega". Arquivado dende o orixinal o 04 de xaneiro de 2017. Consultado o 04 de xaneiro de 2017.
- ↑ Recepción de Castelao na Real Academia Galega na Coruña o 25 de xullo de 1934.
- ↑ Premio Fernández Latorre, Año 2006 - 48ª edición Arquivado 21 de xuño de 2012 en Wayback Machine. (en castelán)
- ↑ "Quen é o autor do informe da FAES?" Arquivado 19 de maio de 2009 en Wayback Machine., artigo de H. Vixande n’A Nosa Terra, 26 de abril de 2009.
- ↑ "Un cómic contra o galego copia unha campaña homófoba dos Estados Unidos"". El Correo Gallego. 26 de xuño de 2007. Arquivado dende o orixinal o 29 de xullo de 2012. Consultado o 12 de maio de 2009.
- ↑ "Masivo apoyo de los lectores de EL MUNDO al manifiesto por el castellano", El Mundo, 24 de xuño de 2008 (en castelán).
- ↑ "A RAG critica á Xunta de Feijóo por desprotexer o galego", El Progreso, 12 de maio de 2009.
- ↑ Análise da Real Academia Galega das Bases para o decreto do plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia Arquivado 15 de febreiro de 2010 en Wayback Machine., 16 de xaneiro de 2010.
- ↑ "Inmersión lingüística é o que me fixeron a min ao educarme en castelán!" Arquivado 25 de xaneiro de 2010 en Wayback Machine., entrevista de Beti Vázquez a Méndez Ferrín en Galiciaé, 22 de xaneiro de 2010.
- ↑ Seixas Seoane, MIguel Anxo (2020). Castelao. Construtor da nación. T. II 1931-1939. Galaxia. p. 1332.
- ↑ Xosé Luís Méndez Ferrín, Franco fóra da nosa Academia, Faro de Vigo. 24 de agosto de 2009.
- ↑ A persecución do galego durante o "Franquismo"A Nosa Terra, domingo 20 de abril do 2003. Arquivado 21 de xullo de 2006 en Wayback Machine.
- ↑ Os antepasados de Franco en Montevideo (en galego)
- ↑ Comentarios ó libro por parte de Alonso Montero Arquivado 23/06/2016, en Archive.is (en galego)
- ↑ Proposta de denuncia da Mesa reactivando a de 1954 (en galego)
- ↑ Artigo de Freixanes Arquivado 15/08/2016, en Wayback Machine.(en galego)
- ↑ O Académico Franco, no «Constantinopla» digital n.º 20
- ↑ "Membros da Academia". Arquivado dende o orixinal o 22 de outubro de 2012. Consultado o 09 de xullo de 2012.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Real Academia Galega  |
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Monteagudo, Henrique (2006). "A Academia, o idioma e o nacionalismo, 1906-1930. Notas para unha historia" (PDF). Grial (171): 26–37. ISSN 0017-4181.
Outros artigos[editar | editar a fonte]
- Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego
- Normativa oficial do galego
- Instituto da Lingua Galega
