2022

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Jump to navigation Jump to search
      XX sèculu - XXI sèculu - XXII sèculu
      annos 2000 - annos 2010 - annos 2020 - annos 2030 - annos 2040
      2018 - 2019 - 2020 - 2021 - 2022 - 2023 - 2024 - 2025 - 2026

Flag of Sardinia, Italy.svg
Artìculu in LSC
Flag of Sardinia, Italy.svg

Su 2022 (MMXXII in nùmeros romanos) est un'annu de su de XXI sèculos incumintzadu in sa die de sàbadu.

S'ONU dd'at decraradu:

Acuntessimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Ghennàrgiu[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Freàrgiu[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • 1 freàrgiu:unas 60 persones morint in un'atacu de sa Milìtzia cooperativa pro s'isvilupu de su Congo (Codeco) contras a un'acampamentu de disterrados in sa Provìntzia de Ituri, in s'est de sa Repùblica Democràtica de su Congo[25].
  • 2 freàrgiu: a su mancu 24 persones morint in unu disàriu in Quito, Ecuadòr[26].
  • 3 freàrgiu: is Fortzas Ispetziales de is Istados Unidos de Amèrica ochient a Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurashi, terrorista e segundu califa de s'Istadu Islàmicu[27].
  • 4 freàrgiu: un'aparèchiu Cessna 207 tzacarrat pagu a pustis de pigare su bòlidu in Nazca, Perù, ochiende a 7 persones[28].
  • 5 freàrgiu: in Marrocu morit unu pipiu, Ryan Oram a pustis de èssere abarradu 5 dies in unu putzu profundu 32 metros in ue fiat rutu[29].
  • 7 freàrgiu: su presidente de Frantza Emmanuel Macron e Vladimir Putin s'addòbiant in Mosca pro chircare una solutzione a sa crisi russu-ucraina de su 2021-2022[30].
  • 8 freàrgiu:
    • su Paba Emèritu Beneditu XVI domandat perdonu a is vìtimas de abusu sessuale a minores pro is faddinas acontèssidas in s'ìnteri de is incàrrigos suos[31][32].
    • su presidente de Perù Pedro Castillo nòminat su de bator guvernos in ses meses[33].
  • 13 freàrgiu:
    • su Cile decrarat s'istadu de emergèntzia in su nord de su paisu pro controllare sa crisi migratòria [34].
    • eletziones presidentziales in Germània. Frank-Walter Steinmeier est eletu pro sa segunda borta[35].
  • 14 freàrgiu: Su Canadà decrarat s'istadu de emergèntzia in s'ìnteri de chèscias de s'Acumpangiamentu de sa Libertade contras a s'òbligu de su vatzinu pro sa COVID-19[36].
  • 18 freàrgiu: in Argentina, su guvernadore Gustavo Valdés decrarat sa provìntzia de Corrientes "zona de disacatu ecològicu e ambientale" a pustis chi unu fogu mannu at brusiadu prus de 700.000 ètaros de padente[37].
  • 21 freàrgiu:
    • Sa Rùssia connoschet s'indipendèntzia de sa Repùblica Populare de Donetsk e de sa Repùblica Populare de Lugansk e incumentzat a militarizare sa regione de Donbàs, in s'ìnteri de sa crisi russu-ucraina. Is Natziones Unidas cundennant custa atzione e preparant santziones econòmicas.
    • Sa Colòmbia de-penalizat s'istrumadura[38].
  • 23 freàrgiu: s'Unione Europea ponet santziones a sa Rùssia, limitende·nde s'atzessu a su mercadu finantziàriu[39][40].
  • 24 freàrgiu: sa Rùssia invadet s'Ucràina. Vladimir Putin ameletzat "cunsighèntzias graes" pro is natziones chi ant a intervènnere[41].
  • 25 freàrgiu: is federatziones isportivas cantzellant o iscòstiant is eventos pranificados in Rùssia a àteros logos. Pro esempru, su Grand Prix de Formula 1 est cantzelladu e sa finale de Champions League s'at a giogai in Parigi[42].
  • 26 freàrgiu: sa UE e is Istados Unidos bogant unas cantu bancas russas dae su sistema de pagamentu SWIFT. Custas e àteras santziones creant una crisi finantziària in Rùssia[43][44].
  • 27 freàrgiu:
    • Putin ponet is fortzas nucleares istratègicas in istadu de "alerta ispetziale" pro rispondere a is "decraratziones agressivas" de sa NATO[45].
    • is natziones de s'Unione Europea bandint is bòlidos Russos dae s'ispàtziu aèreu issoro[46].
    • sa Bielorùssia, cun unu referendum, detzidet de cantzellare su status non-nucleare suo e de acasagiare is fortzas militares russas in manera permanente[47][48].
  • 28 freàrgiu:
    • cun una detzisione de su totu noa, Mònacu, Singapore e sa Corea de su Sud ponent santziones econòmicas a sa Rùssia cun su controllu de is esportatziones e su cungelamentu de su dinari russu. Fintzas Isvìtzera e Isvètzia suspendent sa neutralidade issoro apojende in bia militare e diplomàtica s'Ucràina[49][50][51].
    • su Grupu interguvernativu de espertos a pitzus de su càmbiu climàticu at publicadu sa segunda parte de sa de ses relatas, chi narat chi medas de is càmbios sunt immoe definitivos[52][53].

Riferimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. (ES) Aprobado por la ONU: Año Internacional del Vidrio 2022, in Sociemat.
  2. (ES) A/76/L.28 - S - A/76/L.28 -Desktop, in undocs.org. URL consultadu su 1º ghennàrgiu 2022.
  3. (ES) A/RES/76/14 - S - A/RES/76/14 -Desktop, in undocs.org. URL consultadu su 1º ghennàrgiu 2022.
  4. (ES) A/RES/72/72 - S - A/RES/72/72 -Desktop, in undocs.org. URL consultadu su 1º ghennàrgiu 2022.
  5. (IT) La "grandeur" francese sbarca a Bruxelles, in euronews, 1º ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  6. (IT) FashionNetwork com IT, RCEP: cosa cambierà l'accordo di libero scambio in Asia-Pacifico?, in FashionNetwork.com. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  7. (ES) Deutsche Welle (www.dw.com), Estampida en santuario de India deja al menos 12 muertos | DW | 01.01.2022, in DW.COM. URL consultadu su 12 freàrgiu 2022.
  8. (ES) Biden ha advertido a Putin con sanciones si ocurre una agresión contra Ucrania | TRT Español, in www.trt.net.tr. URL consultadu su 12 freàrgiu 2022.
  9. (ES) Israel detecta el primer caso de 'flurona', la infección de gripe y Covid-19 a la vez, in abc, 1º ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 12 freàrgiu 2022.
  10. (ES) El primer ministro de Haití sale ileso de un ataque de grupo armado que dejó al menos un muerto, in RT en Español. URL consultadu su 12 freàrgiu 2022.
  11. (IT) In Sudan si è dimesso il primo ministro, in Il Post, 3 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  12. (ES) Semana, Video | Voraz incendio destruyó la sede del Congreso de Sudáfrica, in Semana.com Últimas Noticias de Colombia y el Mundo, 2 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 12 freàrgiu 2022.
  13. (IT) Kazakistan in stato di emergenza, il comune di Almaty assaltato. Il governo si è dimesso, in RaiNews. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  14. (IT) Kazakistan, la Russia e i suoi alleati inviano nel Paese una «forza di pace», in Open, 5 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  15. (IT) Tonga, tsunami dopo l’eruzione di un vulcano sottomarino, in Geopop. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  16. (IT) Allarme tsunami da Tonga alle Figi dopo l'eruzione di un vulcano sottomarino, in RaiNews. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  17. (IT) Tonga, erutta il vulcano sottomarino. Lo tsunami raggiunge il Giappone, onde anche su costa occidentale Usa, in Il Sole 24 ORE, 15 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  18. (EN) Tsunami surges in the Bay Area follow Pacific volcano eruption, in web.archive.org, 15 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022 (archiviadu dae s'url originale su 15 ghennàrgiu 2022).
  19. (IT) Eruzione Tonga: in Perù due donne morte per onde anomale, in www.cdt.ch, 16 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  20. (EN) Kirsty Needham e Praveen Menon, All homes on one of Tonga's islands destroyed, three dead, in Reuters, 18 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  21. (ES) Reportan dos muertes y daños por tsunami en Perú: país no emitió alerta | Internacional | BioBioChile, in web.archive.org, 16 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022 (archiviadu dae s'url originale su 16 ghennàrgiu 2022).
  22. (ES) José Naranjo, Los militares toman el poder en Burkina Faso mediante un golpe de Estado, in El País, 24 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 12 freàrgiu 2022.
  23. (IT) Mattarella rieletto presidente della Repubblica con 759 preferenze: il più votato di sempre dopo Pertini | "Le emergenze impongono di non sottrarmi ai doveri", in Tgcom24. URL consultadu su 31 ghennàrgiu 2022.
  24. (ES) Portugal: Partido Socialista de António Costa obtiene la mayoría absoluta en las elecciones, in France 24, 30 ghennàrgiu 2022. URL consultadu su 12 freàrgiu 2022.
  25. (ES) Una nueva matanza en la República Democrática del Congo deja, al menos, 60 muertos, in abc, 2 freàrgiu 2022. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  26. (ES) Al menos 24 muertos y 12 desaparecidos deja el aluvión en Quito | Crónica, in La Cuarta. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  27. (EN) Islamic State leader Abu Ibrahim al-Qurayshi killed in Syria, US says, in BBC News, 4 freàrgiu 2022. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  28. (ES) GESE-La Estrella de Panamá, Al menos 7 personas, entre ellas turistas, mueren al caer avioneta en Perú, in La Estrella de Panamá. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  29. (ES) 5 de Febrero de 2022, Tragedia en Marruecos: murió Rayan, el niño que estuvo cinco días atrapado en un pozo de 32 metros, in infobae. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  30. (ES) Deutsche Welle (www.dw.com), Macron llama a Putin a encontrar una solución que evite una guerra | DW | 07.02.2022, in DW.COM. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  31. (ES) Deutsche Welle (www.dw.com), Papa emérito Benedicto XVI pide perdón por abusos y errores del clero pero rechaza acusaciones | DW | 08.02.2022, in DW.COM. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  32. (IT) Ratzinger chiede perdono per lo scandalo della pedofilia: "Ma non sono un bugiardo", in MSN. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  33. (ES) El presidente de Perú designa su cuarto gabinete en solo seis meses, in El Correo, 9 freàrgiu 2022. URL consultadu su 3 martzu 2022.
  34. (ES) El Mercurio S.A.P, El decreto que establece estado de excepción en Macrozona Norte: Quiénes son los jefes de la Defensa y sus facultades | Emol.com, in Emol, 16 freàrgiu 2022. URL consultadu su 3 martzu 2022.
  35. (EN) Steinmeier elected for second term as German president, in euronews, 13 freàrgiu 2022. URL consultadu su 3 martzu 2022.
  36. (EN) Catharine Tunney, Federal government invokes Emergencies Act for first time ever in response to protests, blockades, in CBC, 14 freàrgiu 2022.
  37. (ES) Declaran a Corrientes como zona de catástrofe por incendios, in www.telesurtv.net. URL consultadu su 3 martzu 2022.
  38. (ES) El Mostrador, Corte Constitucional de Colombia despenaliza el aborto hasta las 24 semanas de gestación, in El Mostrador, 21 freàrgiu 2022. URL consultadu su 3 martzu 2022.
  39. (EN) Sabine Siebold e Ingrid Melander, EU will hold emergency summit on Thursday to 'hold Russia accountable', in Reuters, 23 freàrgiu 2022. URL consultadu su 3 martzu 2022.
  40. Is penas contra a sa Rùssia, in sardiniapost, 28 freàrgiu 2022. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  41. (IT) Putin invade l'Ucraina, avviate le operazioni militari a Kiev, in www.teleborsa.it. URL consultadu su 2 martzu 2022.
  42. (EN) Russia loses Champions League final & F1 race, in BBC Sport. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  43. (EN) West to cut some Russian banks off from Swift, in BBC News, 27 freàrgiu 2022. URL consultadu su 3 martzu 2022.
  44. (EN) Joint Statement on further restrictive economic measures, in European Commission - European Commission. URL consultadu su 3 martzu 2022.
  45. (EN) As it happened: Ukraine live updates: Deadly blast at Kyiv TV tower after Russia warns capital, in BBC News. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  46. (EN) More European nations ban Russian flights from their airspace — including the entire E.U., in Washington Post. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  47. (EN) Reuters, Belarus referendum approves proposal to renounce non-nuclear status - agencies, in Reuters, 27 freàrgiu 2022. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  48. (EN) Our Foreign Staff, Belarus opens door for Russian nuclear weapons as Putin ally moves to commit troops, in The Telegraph, 28 freàrgiu 2022. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  49. (EN) Reuters, Monaco clamps down on Russian assets after Ukraine invasion, in Reuters, 28 freàrgiu 2022. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  50. (EN) In rare stand, South Korea, Singapore unveil sanctions on Russia, in www.aljazeera.com. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  51. (EN) Michael Shields e Silke Koltrowitz, Neutral Swiss join EU sanctions against Russia in break with past, in Reuters, 28 freàrgiu 2022.
  52. (EN) IPCC issues ‘bleakest warning yet’ on impacts of climate breakdown, in the Guardian, 28 freàrgiu 2022. URL consultadu su 5 martzu 2022.
  53. (EN) Climate change: a threat to human wellbeing and health of the planet. Taking action now can secure our future — IPCC, in www.ipcc.ch. URL consultadu su 5 martzu 2022.