Gene Hackman
![]() Gene Hackman (2008) | |
Imię i nazwisko | Eugene Allen Hackman |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | 30 stycznia 1930 San Bernardino |
Zawód | aktor, pisarz |
Lata aktywności | 1961–2004 (aktor) |
Gene Hackman, właściwie Eugene Allen Hackman (ur. 30 stycznia 1930 w San Bernardino) – amerykański aktor filmowy i pisarz. Laureat dwóch Oscarów: za pierwszoplanową rolę w filmie Francuski łącznik (1971; reż. William Friedkin) oraz drugoplanową w filmie Bez przebaczenia (1992; reż. Clint Eastwood). Ponadto był 3 razy nominowany do tej nagrody; za pierwszoplanową rolę w filmie Missisipi w ogniu (1988; reż. Alan Parker) oraz drugoplanowe role w filmach: Bonnie i Clyde (1967; reż. Arthur Penn) i Nigdy nie śpiewałem dla mojego ojca (1970; reż. Gilbert Cates).
Aktorstwo[edytuj | edytuj kod]
Hackman pozostaje jednym z najwybitniejszych aktorów w historii amerykańskiego kina. Stworzył szereg legendarnych kreacji, m.in. niezłomnego detektywa Jimmy’ego „Popeye'a” Doyle’a we Francuskim łączniku, bohaterskiego pastora w Tragedii „Posejdona”, speca od podsłuchów w filmie Rozmowa, gen. Stanisława Sosabowskiego w O jeden most za daleko, Lexa Luthora w serii filmów o Supermanie i wiele innych.
Aktorstwem zajął się po zakończeniu służby wojskowej w piechocie morskiej. Zadebiutował w 1961 niewielką rolą policjanta w filmie Mad Dog Coll. Pierwszą znaczącą rolę zagrał w filmie Lilith z 1964 w reż. Roberta Rossena. Gwiazdą tego filmu był Warren Beatty, który później namówił Arthura Penna, by obsadził Gene’a w filmie Bonnie i Clyde. Hackman otrzymał za rolę w nim swoją pierwszą nominację do Oscara, a jego kariera nabrała rozpędu. Prawdziwą gwiazdą stał się po zagraniu swojej życiowej roli we Francuskim łączniku z 1971. W swej karierze potrafił stworzyć skrajnie różne postacie – zarówno szlachetnych bohaterów, jak i tzw. „czarne” charaktery. Ze względu na aparycję nie był obsadzany w rolach amantów. Jego postacie to głównie dojrzali mężczyźni, profesjonaliści w jakimś fachu, o złożonej psychice, często stawiani w sytuacjach z dylematami moralnymi.
Z aktorstwa wycofał się w 2004, kiedy to pojawił się po raz ostatni na ekranie w filmie Witamy w Mooseport, gdzie wcielił się w rolę byłego prezydenta USA, który kandyduje na urząd burmistrza małego miasteczka.
Pisarstwo[edytuj | edytuj kod]
Wspólnie z archeologiem podwodnym Danielem Lenihanem napisał trzy powieści: Wake of the Perdido Star (1999), Justice for None (2004) oraz Escape from Andersonville (2008).
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- Mad Dog Coll (1961) jako policjant (aktorski debiut)
- Lilith (1964) jako Norman
- Hawaje (1966) jako dr John Whipple
- Bonnie i Clyde (1967) jako Buck Barrow
- Uwięzieni w kosmosie (1969) jako Buzz Lloyd
- Cyrk straceńców (1969) jako Joe Browdy
- Nigdy nie śpiewałem dla mojego ojca (1970) jako Gene Garrison
- Polowanie (1971) jako Brandt
- Francuski łącznik (1971) jako Jimmy „Popeye” Doyle
- Tragedia „Posejdona” (1972) jako pastor Frank Scott
- Pierwszorzędne cięcie (1972) jako Mary Ann
- Strach na wróble (1973) jako Max Millan
- Młody Frankenstein (1974) jako ślepy pustelnik (Harold)
- Narzeczona Zandy’ego (1974) jako Zandy Allan
- Rozmowa (1974) jako Harry Caul
- W mroku nocy (1975) jako Harry Moseby
- Z zaciśniętymi zębami jako Sam Clayton
- Szczęściara (1975) jako Kibby Womack
- Francuski łącznik II (1975) jako Jimmy „Popeye” Doyle
- Maszeruj lub giń (1977) jako mjr. William Sharman Foster
- O jeden most za daleko (1977) jako gen. Stanisław Sosabowski
- Zasada domina (1977) jako Roy Tucker
- Superman (1978) jako Lex Luthor
- Superman II (1980) jako Lex Luthor
- Czerwoni (1981) jako Pete Van Wherry
- Niepokorni (1981) jako George Dupler
- Pod ostrzałem (1983) jako Alex Grazier
- Niespotykane męstwo (1983) jako Cal Rhodes
- Eureka (1983) jako Jack McCann
- Nierozumiany (1984) jako Ned Rawley
- Dwa razy w życiu (1985) jako Harry MacKenzie
- Cel (1985) jako Walter Lloyd
- Żądza władzy (1986) jako Wilfred Buckley
- Mistrzowski rzut (1986) jako trener Norman Dale
- Superman IV (1987) jako Lex Luthor, Nuclear Man (głos)
- Bez wyjścia (1987) jako sekretarz obrony David Brice
- Missisipi w ogniu (1988) jako Rupert Anderson
- Bat*21 (1988) jako podpułkownik Iceal Hambleton
- Inna kobieta (1988) jako Larry Lewis
- Pełnia księżyca w Blue Water (1988) jako Floyd
- Przesyłka (1989) jako Johnny Gallagher
- Pocztówki znad krawędzi (1990) jako Lowell Kolchek
- Niewygodny świadek (1990) jako Robert Caulfield
- Zwariowani detektywi (1990) jako MacArthur „Mac” Stern
- Precedensowa sprawa (1991) jako Jedediah Tucker Ward
- Bez przebaczenia (1992) jako Little Bill Daggett
- Firma (1993) jako Avery Tolar
- Geronimo: amerykańska legenda (1993) jako gen. George Crook
- Wyatt Earp (1994) jako Nicholas Earp
- Szybcy i martwi (1995) jako John Herod
- Karmazynowy przypływ (1995) jako kpt. Frank Ramsey
- Dorwać małego (1995) jako Harry Zimm
- Klatka dla ptaków (1996) jako senator Kevin Keeley
- Krytyczna terapia (1996) jako dr Lawrence Myrick
- Komora (1996) jako Sam Cayhall
- Władza absolutna (1997) jako prezydent Alan Richmond
- Półmrok (1998) jako Jack Ames
- Wróg publiczny (1998) jako Edward „Brill” Lyle
- Mrówka Z (1998) jako generał Mandible (głos)
- Podejrzany (2000) jako Henry Hearst
- Sezon rezerwowych (2000) jako Jimmy McGinty
- Mexican (2001) jako Arnold Margolese, ojciec Jerry’ego
- Wielki podryw (2001) jako William B. Tensy
- Skok (2001) jako Joe Moore
- Genialny klan (2001) jako Royal Tenenbaum
- Za linią wroga (2001) jako admirał Leslie McMahon Reigart
- Ława przysięgłych (2003) jako Rankin Fitch
- Witamy w Mooseport (2004) jako Monroe Cole
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
- Nagroda Akademii Filmowej
- 1972 dla aktora pierwszoplanowego za Francuski łącznik
- 1993 dla aktora drugoplanowego za Bez przebaczenia
- Złoty Glob
- 1972: Najlepszy aktor w dramacie za Francuski łącznik
- 2002: Najlepszy aktor w komedii lub musicalu za Genialny klan
- Nagroda BAFTA
- 1973: Najlepszy aktor pierwszoplanowy za Tragedia „Posejdona”
- 1993: Najlepszy aktor drugoplanowy za Bez przebaczenia
- Nagroda na MFF w Berlinie 1989: Srebrny Niedźwiedź za Missisipi w ogniu
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992. ISBN 83-85195-83-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gene Hackman w bazie IMDb (ang.)
- Gene Hackman w bazie Notable Names Database (ang.)
- Gene Hackman w bazie Filmweb
- ISNI: 0000 0001 1576 436X
- VIAF: 84033909
- LCCN: n88021877
- GND: 12234121X
- BnF: 13894865k
- SUDOC: 056598815
- NLA: 35662909
- NKC: jn20000700653
- BNE: XX4579574
- NTA: 070621314
- BIBSYS: 90945876
- PLWABN: 9810576380705606
- NUKAT: n2008038178
- J9U: 987007576096605171
- CANTIC: a10098227
- LNB: 000243705
- CONOR: 13128035
- KRNLK: KAC2020K7084
- LIH: LNB:BHFy;=Bf
- WorldCat: lccn-n88021877
- Amerykańscy aktorzy filmowi
- Amerykańscy aktorzy głosowi
- Amerykańscy aktorzy telewizyjni
- Amerykańscy pisarze
- Laureaci nagrody BAFTA dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
- Laureaci nagrody BAFTA dla najlepszego aktora drugoplanowego
- Laureaci Nagrody im. Cecila B. DeMille’a
- Laureaci Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
- Laureaci Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego
- Laureaci Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym
- Laureaci Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu
- Laureaci Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w filmie
- Laureaci Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszego aktora
- Członkowie United States Marine Corps
- Amerykanie pochodzenia kanadyjskiego
- Ludzie związani z Santa Fe
- Ludzie urodzeni w San Bernardino (Kalifornia)
- Urodzeni w 1930