Andre verdskrigen

Den andre verdskrigen
Allierte styrkar går i land i Normandie på D-dagen i 1944.
Dato 1. september 1939–2. september 1945 Stad Europa, Stillehavet, Asia, Afrika Resultat Alliert siger Adolf Hitler (tok sjølvmord 30. april 1945) Nazi-Tyskland kapitulerer (23. mai 1945) Japan kapitulerer (2. september 1945)
Partar
Aksemaktene: Det stortyske riket Japan Italia Bulgaria (1941-1944) Romania (1941-1944) Ungarn (1941-1945) Slovakia Den sjølvstendige staten Kroatia (1941-1945)	Dei allierte: Sovjetunionen (1941-1945) USA (1941-1945) Storbritannia Kina(1937-1945) Frankrike Polen Jugoslavia (1941-1945) Canada Noreg(1940-1945) Australia New Zealand El Salvador (1941-1945) Danmark (1940-1945) Etiopia (1942-1945) India Palestina Mongolia (1941-1945) Belgia (1940-1945) Burma Tsjekkoslovakia (1941-1945) Sør-Afrika Nepal Nederland Tannu Tuva (1941-1944) Hellas (1940-1945) Filippinane (1941-1945) Burma Syria (1945) Colombia (1943-1945) Panama (1941-1945) Marokko (1939-1945) Luxembourg (1940-1945) Irak (1941-1945) Mexico (1942-1945) Brasil (1942-1945) Costa Rica (1941-1945) Den dominikanske republikken (1941-1945) Albania (1944-1945) El Salvador (1941-1945) San Marino (1944-1945) Paraguay (1945) Tyrkia (1945) Peru (1942) Bolivia (1943) Venezuela (1945) Finland (1945) Saudi-Arabia (1945) Egypt (1945) Honduras (1941-1945) Haiti (1941-1945) Libanon (1944-1945) Nicaragua (1941-1945) Cuba (1941-1945) Ecuador (1945) Peru (1942-1945) Cuba (1941-1945) Chile (1945) Argentina (1945) Viet Minh Kongedømet Italia (1943-1945)
Kommandantar
Adolf Hitler  † Hirohito Benito Mussolini  † ...og fleire	Josef Stalin Franklin D. Roosevelt Winston Churchill Chiang Kai-shek ...og fleire
Tap
Militære tap: Over 16 millionar drepne Sivile tap: Over 45 millionar drepne	Militære tap: Over 8 millionar drepne Sivile tap: Ca. 4 millionar drepne

Den andre verdskrigen var den mest omfattande militære konflikten i verdshistoria. Krigshandlingar skjedde i fleire verdsdelar samstundes. Krigen kosta fleire titals millionar menneske livet. Krigen i Asia byrja med Japan sitt forsøk på å leggja under seg delar av Kina i 1931. I Europa braut krigen ut i 1939. Tyskland gjekk til åtak på Polen.

Aksemaktene var Tyskland, Italia, Japan og deira allierte. «Dei allierte» var i all hovudsak Storbritannia, USA, Sovjetunionen og Kina. Krigen enda med Japan sin kapitulasjon 2. september 1945. Sambandsstatane (USA) hadde sleppt atombomber over dei japanske byane Hiroshima og Nagasaki, og utrydda hundretusenvis av japanske sivile.

Dei skandinaviske landa var nøytrale. Tyskland gjekk til åtak på Noreg og Danmark i byrjinga av april 1940. Tilsvarande vart Island, Færøyane og Grønland (danske koloniar) hærsett av dei allierte.

Finland måtte først forsvara seg mot sovjetisk åtak under Vinterkrigen vinteren 1939-40, noko dei gjorde godt og fekk mykje sympati for. Men dei finske leiarane allierte seg så med nazi-Tyskland i det finnane kallar "Framhaldskrigen" mot Sovjetunionen frå sommaren 1941, der dei ikkje berre tok att tapte område, men dreiv krigføring langt inn på udiskutabelt sovjetisk område ilag med dei nazistiske styrkane. I 1944 trekte Finland seg frå denne svært uheldige alliansen med Adolf Hitler, og utkjempa Lapplandskrigen. Finnane fekk til ein etter måten gunstig fredsavtale med Sovjetunionen som gjorde at finsk sjølvstende og demokratisk styreform vart bevart. Men dei måtte gå med på nokre grenseendringar (som blant anna gjorde at Noreg fekk felles grense med Sovjetunionen.

I Europa var berre Sverige, Irland, Sveits, Portugal og Spania formelt nøytrale gjennom heile krigen.

Sjå òg

• Den fyrste verdskrigen
• Noreg
• Holocaust
• Den store fedrelandskrigen
• Personar:
  • Winston Churchill
  • Adolf Hitler
  • Franklin D. Roosevelt
  • Josef Stalin
  • Chiang Kai-shek
  • Hirohito
  • Benito Mussolini
  • Vidkun Quisling

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Andre verdskrigen