Vatn

Þessi grein fjallar um vökva. Til að sjá aðrar merkingar orðsins má sjá aðgreiningarsíðu orðsins vatns.

Vatn
Vatnssameind
Auðkenni
Önnur heiti	{{{heiti}}}
CAS-númer	7732-18-5
E-númer	E{{{enúmer}}}
Eiginleikar
Formúla	H2O
Mólmassi	{{{mólmassi}}} mól/g
Lykt	{{{lykt}}}
Útlit	Glær vökvi
Eðlismassi	1,0 · 103 kg/m³
Bræðslumark	0 °C
Suðumark	100 °C
Gufuþrýstingur	{{{gufuþrýstingur}}}
Þurrgufun	{{{þurrgufun}}}
Leysni	{{{leysni}}}
pKa	{{{sýrufasti}}}
Seigja	{{{seigja}}}
Tvípólsvægi	{{{tvípólsvægi}}} D
Skyld efnasambönd
Önnur anjóni	{{{anjón}}}
Önnur katjón	{{{katjón}}}
Skyld efnasambönd	{{{efnasambönd}}}

Vatn er lyktar-, bragð- og nær litlaus vökvi sem er lífsnauðsynlegur öllum þekktum lífverum. Vatnssameindin er samansett úr tveimur vetnisfrumeindum og einni súrefnisfrumeind og hefur því efnaformúluna H₂O. Það eru 1,4 milljarðar km³ vatns á Jörðinni sem þekja 71% af yfirborði hennar.

Efnafasar

Vatn að renna úr krana.

Vatn er fljótandi við stofuhita. Það frýs við 0 °C og suðumark þess er 100 °C við einnar loftþyngdar þrýsting. Eðlismassi vatns er háður hitastigi þess og er hann mestur þegar hitastig þess er 4 °C. Heitara vatn flýtur ofan á kaldara vatni, nema að hitastigið sé undir 4 °C, en þá flýtur kaldara vatn ofan á heitara. Þetta leiðir til þess að ísmyndun á sér stað við yfirborðið þegar vatn frýs. Ís er svo allmiklu eðlisléttari en vatn, þannig að hann flýtur ofan á. Vatn getur orðið undirkælt, það er að segja það getur haft hitastig undir frostmarki án þess að frjósa, en þá myndast stundum ís við botninn án þess að fljóta upp og kallast það botnstingull.

Við suðumark breytist vatnið úr fljótandi formi í loftkennt form, gufu. Þegar vatn sýður, myndast litlar gufubólur hvar sem vera skal í vökvanum, fljóta upp að yfirborði og eykst þá rúmmál þeirra á leiðinni upp vegna lækkandi þrýstings. Við yfirborðið opnast gufubólurnar og gufan sleppur út.

Hin þrjú form vatns, það er fast, fljótandi og loftkennt, geta verið öll til staðar í einu og haldið jafnvægi ef hitastigið er 0,01 °C (273,16 K). Þetta hitastig er þess vegna kallað þrípunktur (triple point) vatns.

Sjá einnig

• Flöskuvatn
• Grunnvatn
• Hringrás vatns
• Jarðvatn
• Kranavatn
• Neysluvatn (Drykkjarvatn)

Tenglar

• Vísindavefurinn: „Hvers vegna frýs vatn?“
• Vísindavefurinn: „Getur vatn verið þurrt?“
• Vísindavefurinn: „Hvers vegna er alltaf sagt að líf geti ekki þrifist á öðrum hnöttum nema þar sé vatn? Gætu ekki verið til lífverur sem geta lifað án vatns og sólar?“
• Vísindavefurinn: „Er vatn á Íslandi betra en annars staðar í heiminum, og þá af hverju?“
• Fleiri niðurstöður á Vísindavefnum sem tengjast vatni

  Þessi efnafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.