Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigiemand verbeter en uitgebrei kan word.	Vrydag, 11 Februarie 2022 Hier is tans 102 001 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n wêreldklas-ensiklopedie in Afrikaans te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Tussen 200 000 en 100 000 jaar gelede het moderne mense regdeur Afrika begin ontwikkel, insluitend Suid-Afrika, waarmee die militêre geskiedenis van Suid-Afrika begin het. Die eerste mense was die voorouers van die San, wat later met suidbewegende Khoi-herders uit die noorde ontmoet het en gesamentlik as die Khoisan bekend geword het. Aangesien die vroegste bewyse van prehistoriese oorlogvoering in 'n Mesolitiese begraafplaas in Jebel Sahaba, wat vasgestel is om ongeveer 14 000 jaar oud te wees, kan aanvaar word dat konflik van die vroegste tye deel van ook die samelewings in Suid-Afrika was. Die Khoisan het ongeveer dieselfde tyd (300 n.C.) na die Kaapse Skiereiland en omstreke afgedryf. Verder noord het vroeë Ystertydperkgroepe die Limpoporivier oorgesteek, wie se afstammelinge sowat 1 000 jaar later die Afrika-koninkryk Mapungubwe gevorm het en met Indië, Arabië en China begin handel dryf het. Konflik tussen die inheemse inwoners en die Europese ontdekkers het reeds vroeg voorgekom met die Slag van Soutrivier op 1 Maart 1510 as die eerste skermutseling tussen die bemanning van 'n Portugese vloot onder leiding van Francisco de Almeida en die inheemse Khoikhoi.

In 1652 het Jan van Riebeeck en sy 90-man uit Nederland aangekom en 'n skeepssteunpos aan Tafelbaai gestig. Die Kaap het 'n belangrike punt beide geografies en polities geword, aangesien dit op die enigste vroeë handelsroete vanaf Europa en die Amerikas na Indië, die 'Spesery-eilande' van die Oos-Indiese Eilande, en die Ooste was. Oor die volgende 200 jaar het verskeie golwe van ander Europese en Indiese setlaars ook opgedaag en konflik het 'n inherente deel van uitbreidingspogings deur inheemse en nuwe aankomelinge geword. Daarna het die Nederlanders, Britte en tot 'n mate ook die Franse geveg om beheer oor die Kaap, met die Britte wat uiteindelik in 1806 geseëvier het. Verskeie Boere het daarna die binneland ingetrek om Britse heerskappy te ontsnap. Dit was ook die begin van die Mfecane (‘die verstrooiing, die verplettering’) van Swart Afrikane wat in Zoeloeland begin het, die Drakensberge oorgesteek het en deur die huidige Vrystaatse provinsie gevee het. Aangespoor deur die Zoeloekoning Shaka se groeiende militarisme, het dit 'n verwarrende maalstroom van beweging en bloedbad geword. Die toevoeging van die Voortrekkers op soek na grond en die nuutaangekome 1820 Britse Setlaars by hierdie mengsel het verdere konflikpotensiaal gebring. Die laat 1800's het die ontdekking van Suid-Afrika se enorme goud- en diamantrykdom beleef en imperiale aandag van Brittanje getrek.

Gedurende die 20ste eeu was Suid-Afrika in wese betrokke by drie totale oorloë, die Tweede Vryheidsoorlog en twee Wêreldoorloë. Hierdie konflikte vorm die basis van wat later sou kom, die Koue Oorlog in Suider-Afrika en die proliferasie van onderlingverbinde konflikte in die streek tussen 1960 en 1990. Die gewraakte Apartheid lei 'n tydperk van 1948 tot die vroeë 1990s in, van geïnstitusionaliseerde rassisme en die onderdrukking van nie-blankes, waartydens die African National Congress (asook ander swart-nasionalistiese bewegings) verbied is en hul leiers, insluitend Nelson Mandela, na die gevangenis op Robbeneiland verban is. Die tydperk het groeiende eksterne en interne weerstand ontlok wat na die ontbanning van die ANC, die vrylating van Mandela en sy medegevangenes en die eerste algemene demokratiese verkiesing van 1994 die geboorte van die nuwe Suid-Afrika ingelui het.

...lees verder

In die nuus

Die Senegalese president Macky Sall neem die voorsitterskap van die Afrika-unie by Félix Tshisekedi oor.
Senegal se sokkerspan wen die eindstryd van die CAF se Afrikanasiesbeker teen Egipte en palm sodoende sy eerste titel in. Die gasheer Kameroen eindig in die derde en Burkina Faso in die vierde plek.
In die eindstryd van die o/19-krieketwêreldbeker in Wes-Indië verslaan Indië Engeland met vier paaltjies en palm sodoende hul vyfde o/19-titel in.
Beijing, Volksrepubliek China, is van 4 tot 20 Februarie die gasheerstad van die Olimpiese Winterspele 2022.
Tydens die Australiese Ope het die Australiese tennisspeler Ashleigh Barty haar derde Grand Slam-toernooi gewen, terwyl die Spaanse tennisspeler Rafael Nadal sy 21ste toernooi ingepalm het.

Het u geweet...

... dat mens artikels kan soek volgens die eerste letters van die artikelnaam? By die Voorvoegselindeks kan mens byvoorbeeld "ek" intik en alle artikelname wat met "ek" begin, opspoor.

... dat die profeet Mohammed in die gedeeltes van die Koran wat tydens die eerste vyf jaar van sy openbare bediening in Mekka opgeteken is, nie een keer die naam Allah gebruik het nie? In dié tyd het hy na God verwys as "Heer" of "Skepper" (Rabb).

Vandag in die geskiedenis

11 Februarie: Nasionale Stigtingsdag in Japan

1650 - René Descartes, die Franse filosoof, wetenskaplike en wiskundige, sterf in Stockholm, Swede.
1963 – Die Beatles begin hulle eerste album, Please Please Me opneem.
1966 – Distrik Ses in Kaapstad word kragtens die Groepsgebiedewet tot 'n wit gebied verklaar, waarna sowat 60 000 swart- en bruinmense tussen 1968 en 1982 na die Kaapse Vlakte verskuif word.
1979 – Ajatolla Ruhollah Khomeini neem die bewind in Iran oor en word uiteindelik die Opperleier van die Islamitiese Republiek.
1990 – Die anti-apartheidstryder Nelson Mandela, 'n politieke gevangene vir 27 jaar, word uit die Victor Verster-gevangenis in die Paarl, Suid-Afrika, vrygelaat.