Morświnowate
Phocoenidae[1] | |
J.E. Gray, 1825[2] | |
![]() Przedstawiciel rodziny – morświnek bezpłetwy (Neophocaena phocaenoides) | |
Systematyka | |
Domena | eukarionty |
---|---|
Królestwo | zwierzęta |
Typ | strunowce |
Podtyp | kręgowce |
Gromada | ssaki |
Podgromada | żyworodne |
Infragromada | łożyskowce |
Rząd | Cetartiodactyla |
Podrząd | Whippomorpha |
Infrarząd | walenie |
Parvordo | zębowce |
Nadrodzina | Delphinoidea |
Rodzina | morświnowate |
Typ nomenklatoryczny | |
Phocoena G. Cuvier, 1816 | |
Rodzaje | |
zobacz opis w tekście |
Morświnowate[3] (Phocoenidae) – rodzina ssaków morskich z parvordo zębowców (Odontoceti) w obrębie infrarządu waleni (Cetacea). Są blisko spokrewnione z delfinowatymi (Delphinidae), od których się jednak odróżniają szeregiem anatomicznych szczegółów, w tym charakterystycznym kształtem głowy i zębów. Istnieje siedem gatunków, zamieszkujących we wszystkich oceanach, najczęściej blisko wybrzeży[4][5]. Najbardziej znany wśród nich jest morświn zwyczajny z północnej hemisfery, żyjący także w Bałtyku.
Anatomia[edytuj | edytuj kod]
Morświnowate to małe walenie, osiągające długość ciała do 2,5 m. Należy do nich jeden z najmniejszych gatunków, morświn kalifornijski o maksymalnej długości 1,5 m. Zwierzęta te mają krępe ciało z okrągłą głową i zatępionym pyskiem bez dzioba. Szczęki zawierają do 120 zębów. Płetwa grzbietowa jest trójkątna.
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Morświnowate odżywiają się polując głównie na ryby, często uzupełniając dietę głowonogami i skorupiakami. Przeważnie żyją w małych grupach do dziesięciu osobników, które u niektórych gatunków jednak mogą się złączyć, tworząc zbiorowisko kilkuset zwierząt. Porozumiewają się za pomocą klekoczących i świszczących dźwięków. Jak wszystkie zębowce są zdolne do echolokacji. Morświnowate to szybcy pływacy; morświniec białopłetwy podobno jako jeden z najszybszych waleni osiąga 55 km/h. Ich skoki nad powierzchnią są jednak mało akrobatyczne.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Do rodziny morświnowatych należą trzy rodzaje[4][3]:
- Neophocaena Palmer, 1899 – morświnek
- Phocoenoides Andrews, 1911 – morświniec – jedynym przedstawicielem jest Phocoenoides dalli (True, 1885) – morświniec białopłetwy
- Phocoena G. Cuvier, 1816 – morświn
Wpływ człowieka[edytuj | edytuj kod]
W wielu miejscach urządzane są polowania na morświnowate, aby uzyskać pożywienie lub mięso na przynęty. Dodatkowo połów ryb odpowiedzialny jest za spadek liczebności wielu populacji poprzez nieumyślne powodowanie śmierci waleni w sieciach. Morświn nie potrafi wykryć sieci za pomocą echolokacji, zaplątanie się w niej jest dla niego wyrokiem śmierci, gdyż nie umie pływać do tyłu, a pozbawiony tlenu z powietrza wkrótce się dusi. Jeden z najbardziej zagrożonych gatunków waleni to morświn kalifornijski, występujący na ograniczonym terenie, który uległ przeobrażeniom pod wpływem przemysłu. Podobnie przedstawia się sytuacja populacji morświna w Bałtyku.
Morświnowate rzadko są trzymane w ogrodach zoologicznych lub oceanariach – w przeciwieństwie do delfinów, które cieszą się większą popularnością.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Phocoenidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 340, 1825 (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 302. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.)
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Family Phocoenidae (ang.). W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-04].