Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 122.093 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Брзина на светлината — физичка константа важна во голем број области од физиката. Нејзината вредност (во вакуум) изнесува точно 299.792.458 м/с (≈3,00 × 108 м/с), односно 1.079.252.848,8 км/ч. Според специјалната теорија на релативноста тоа е максималната брзина со која сета енергијата, материјата и сите информации можат да патуваат во универзумот, а која може да се постигне единствено во вакуум . Затоа често се обележува и со c₀. Во други средини (течности, гасови...) брзината на светлината е различна и секогаш помала отколку во вакуум.

Со брзината на светлината во вакуум се движат честичките кои немаат маса и електромагнетното зрачење (светлината и гравитационите бранови и се одвиваат промените во полињата. Тие ја задржуваат $c$ без разлика на движењето на нивниот извор или на инерцијалниот појдовен систем на набљудувачот. Во теоријата на релативноста $c$ ги соединува просторот и времето и се појавува во познатата Ајнштајнова равенка за еднаквост на масата и енергијата $E = mc 2$ .

Брзината со која светлината се пренесува низ проѕирни материјали (стакло, воздух...), а радиобрановите низ кабли, е помала од $c$ . Односот меѓу $c$ и $v$ , брзината со која светлината патува низ одреден материјал, го дава показателот на прекршување $n$ на материјалот ( $n = c / v$ ). За видливата светлина показателот на прекршување на стаклото изнесува околу 1,5, што значи дека низ стаклото светлината патува со брзина од c / 1,5 ≈ 200.000 км/с. Показателот на прекршување на воздухот изнесува приближно 1,0003 за видливата светлина, што значи дека таа низ воздух се движи со брзина од 299.700 км/с (90 км/с побавно отколку со $c$ ). (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Самотна бела бреза (Betula pendula) на рид кај Илсфелд, Германија.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека поскокот е најотровна змија во Македонија и цела Европа?
... дека најисточната точка во Европа е ’ртот Флисингски во архипелагот Нова Земја, Русија?
...дека молњата при удар достигнува темепратура од 30.000 келвини, петпати поголема од онаа на површината на Сонцето?
...дека островот Градиште во Тиквешкото Езеро е прогласен за културно наследство на Македонија поради остатоците од утврдената античка населба Град Тиквеш која се наоѓала на тоа возвишение?
...дека песната „Благуњо дејче, пожаранче“ ја опева неостварената љубов на Аце Абаџијата кон познатата убавица Благуња Ѓолова (1889 - 1956), родум од гостиварско Пожаране?
...дека Јужен Судан е најмладата држава во светот?
...дека скопската Саат-кула е првата саат-кула во Османлиското Царство, а нејзиниот часовник е донесен вo XVI век од новоосвоениот град Сигет во Унгарија?
...дека историскиот Насредин Оџа (1208 ― 1285) бил суфија кој живеел во Акшехир, Средна Анадолија?
...дека во Македонија традиционално се користеле кирилични бројки наместо подоцна воведените арапски?
...дека врвот Тумба на Беласица е тромеѓа помеѓу Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија?
...дека Балканскиот Полуостров е нарчен по Стара Планина, чие турско име е „Балкан“?
...дека Битола е основана од кралот Филип II Македонски?
...дека Пафнутиј Чебишов (1821 – 1894) се смета за татко на руската математика?
...дека зборот савана е од таинско потекло и првично се однесувал на рамничарски подрачја во Панама каде денес нема таков биом?
...дека буковите шуми во долината на Длабока Река во Мавровско се прогласени за светско наследство на УНЕСКО?
...дека пред да се самоубие, англискиот неокласицистички сликар Џон Вилијам Годвард напишал „на светов нема доволно место за мене и Пикасо“?
...дека големиот древномакедонски војсководец Кратер е роден кај Рупишта, Костурско?
...дека планетата Венера македонскиот народ ја нарекувал „Обденица“
...дека бамбусот е најбрзорастечко растение на светот, и може да расте по еден метар дневно?
...дека францускиот астроном Никола Луј де Лакај открил дури 14 соѕвездија?
...дека Хенри VI станал крал на возраст од само 9 месеци?
...дека ѕвезденото јато Плејади македонскиот народ го нарекувал „Квачка“?
...дека Гренланд е најголемиот остров на светот?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 11 јануари 2022 г.

Настани:

1693	Во земјотресот што се случи во Катанија, Италија, загинаа околу 80.000 луѓе.
1897	САД и Велика Британија се согласија со арбитража да ги регулираат границите меѓу Канада - британски доминион и Алјаска, огромна територија од 1,5 милиони квадратни километри, која Американците во 1867 година ја купија од Русија за 7,2 милиони долари. Утврдените граници се непроменети до денес.
1945	Во Скопје е одржана Првата конференција на балканската младина на која присуствуваа делегати од Југославија, Грција, Албанија и Бугарија. Меѓу другото, беше донесена Резолуција за зближување на младината од балканските земји.
1994	Република Финска и Република Македонија воспоставија дипломатски односи.
1995	Република Македонија воспостави дипломатски односи на амбасадорско ниво со Република Романија и со Кралството Саудиска Арабија.

Родени:

347	Теодосиј I — римски цар.
1814	Танкреди Пазеро — италијански оперски бас-пејач.
1842	Вилијам Џејмс — американски психолог.
1920	Славко Јаневски — македонски писател.
1923	Јово Камберски — македонски писател.
1941	Жерсон — бразилски фудбалер.
1951	Фредерик Мишкин — американски економист.
1957	Брајан Робсон — англиски фудбалер и тренер.
1961	Жан Митрев — македонски кардиохирург.
1963	Мија Беговиќ — југословенска и хрватска глумица. Евгенија Образцова — руска балерина.
1963	Роланд Волфарт — германски фудбалер.
1968	Саша Ќириќ — македонски фудбалер.
1975	Матео Ренци — премиер на Италија.
1985	Хозе Семедо — португалски фудбалер.
1987	Џејми Варди — англиски фудбалер.
1988	Камерон Мајер — австралиски велосипедист.
1992	Дани Карвахал — шпански фудбалер.
1993	Филип Стојковиќ — црногорски фудбалер.
1996	Лирој Сане — германски фудбалер.

Починале:

705	Јован VI — римски папа.
1801	Доменико Чимароза — италијански композитор, претставник на Неаполската оперска школа.
1928	Томас Харди — англиски писател.
1923	Константин I — грчки крал.
1941	Емануел Ласкер — германски шахист.
1966	Алберто Џакомети — италијанско-швајцарски вајар и сликар.
1990	Асен Тодоров — еден од доајените на македонското новинарство.
2008	Едмунд Хилари — првиот освојувач на Монт Еверест.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич