Palau
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde setembro de 2016.) |
Coordenadas: 7°30′N 134°30′L / 7.500, -134.500
| República de Palau | |||
|---|---|---|---|
| Beluu er a Belau Republic of Palau | |||
| |||
| |||
_(small_islands_magnified).svg) | |||
| Lema: Rainbow's End (galego: «O final do arco da vella») | |||
| Himno: Belau rekid | |||
| Capital • Poboación | Ngerulmud 391 | ||
| Cidade máis poboada | Koror | ||
| Linguas oficiais | Inglés, palauano, xaponés, angaur, tobiano e sonsorol1 | ||
| Forma de goberno | República | ||
| Surangel Whipps Jr Uduch Sengebau Senior | |||
| Independencia dos Estados Unidos | 1 de outubro de 1994 | ||
| Superficie | Posto 179º | ||
| • Total | 458 km² | ||
| • % auga | Desprezable | ||
| Fronteiras | 0 km | ||
| Costas | 1 519 km | ||
| Poboación | Posto 189º | ||
| • Total (2005 est.) | 20. 303 hab. | ||
| • Densidade | 44 hab./km² | ||
PIB (nominal) | |||
| • Total | n/d | ||
| • per cápita | n/d | ||
| PIB (PPA) | Posto 183º | ||
| • Total (2000) | 152 millóns US$ | ||
| • per cápita | 7 819 US$ | ||
| Moeda | Dólar ($, USD) | ||
| IDH | n/d | ||
| Xentilicio | Palauano, -a | ||
| Fuso horario | UTC 9 | ||
| • Horario de verán | Non aplica | ||
| Dominio de Internet | .pw | ||
| Prefixo telefónico | +680 | ||
| Prefixo radiofónico | T8A-T8Z | ||
| Código ISO | 585 / PLW / PW | ||
| Membro de: ONU | |||
Palau[1][2] (en palauano: Belau), e oficialmente República de Palaus na súa forma longa, é un estado do arquipélago das illas Carolinas, no Océano Pacífico occidental, comprendendo 26 illas e 300 illotes.
Historia[editar | editar a fonte]
Ocupadas polo menos desde o 1000 a. C. por poboacións de orixe filipina ou doutras illas da Sonda, as illas son redescubertas polos españois (unha primeira vez no 1543 por Ruiz López de Villalobos, e logo en 1710 por Padilla), visitadas polos británicos e logo ocupadas por España no 1875 baixo o nome de Islas Palaos (o papa León XIII confirma a soberanía española sobre as Carolinas en 1885, en detrimento de Alemaña). España fai evanxelizar a poboación autóctona polos capuchinos, quen introducen a alfabetización, ata a súa derrota cando a guerra hispano-norteamericana, onde as Palau son vendidas a Alemaña no 1899 coas outras illas Carolinas. Forman entón parte da Nova Guinea alemá. Son ocupadas polo Xapón o 8 de outubro do 1914 (confirmado por un mandato da Liga das Nacións), e logo polos Estados Unidos (15 de setembro ao 10 de outubro do 1944), baixo a autoridade das Nacións Unidas (a partir do 18 de xullo do 1947), coma unha parte do Trust Territory of the Pacific Islands (territorio tutelado das illas do Pacifico). Catro dos distritos do territorio formaron un estado federal en 1979, mais os distritos das Palau e das illas Marshall refugan participar. Os Palaus aproban entón nun referendo a súa independencia en 1979, aproban unha nova constitución que entra en vigor o 1 de xaneiro do 1981 e asinan un tratado de libre asociación cos Estados Unidos no 1982. Despois de oito referendos e un enmendamento á Constitución das Palau, a Libre Asociación é ao fin ratificada no 1993 e entra en vigor o 1 de outubro do 1994 (que marca a pasaxe da tutela á independencia efectiva).
Política[editar | editar a fonte]
O parlamento nacional da República de Palau denomínase Olbiil Era Kelulau (OEK), o que signifia a Casa das decisións paroladas. Este parlamento consta de dúas cámaras renovadas cada 4 anos. A cámara dos delegados tén 16 membros, un de cada estado de Palau. O Senado tén 9 senadores que son elixidos en función da poboación de cada distrito.
O poder executivo (goberno) de Palau consta dun Presidente, un Vicepresidente e un Consello dos Xefes. O vicepresidente é un dos ministros.
O Consello das xefes está composto por un dos xefes de cada estado da República. O Consello consella ao Presidente en canto a dereito en relación coa constitución e leis de Palau.
A Constitución de Palau dá o poder xudiciario supremo á Corte suprema. Baixo a súa xurisdición, ten a Corte nacional (Nacional Court).
Estados federados[editar | editar a fonte]
Ten 16 estados federados :
| Estado | Capital | Área (km²) |
Poboación (Censo 2005) |
|---|---|---|---|
| Norte de Babeldaob | |||
| Kayangel | Kayangel | 3 | 188 |
| Babeldaob | |||
| Aimeliik | Mongami | 52 | 270 |
| Airai | Ngetkib | 44 | 2 723 |
| Malekeok | Melekeok | 28 | 391 |
| Ngaraard | Ulimang | 36 | 581 |
| Ngarchelong | Mengellang | 10 | 488 |
| Ngardmau | Urdmang | 47 | 166 |
| Ngaremlengui | Imeong | 65 | 317 |
| Ngatpang | Ngereklmadel | 47 | 464 |
| Ngchesar | Ngersuul | 41 | 254 |
| Ngiwal | Ngerkeai | 26 | 223 |
| Sudoeste de Babeldaob | |||
| Angaur | Ngeremasch | 8 | 320 |
| Koror | Koror | 18 | 12 676 |
| Peleliu | Kloulklubed | 13 | 702 |
| Rock Islands, (tamén chamada Chelbacheb) | – | 47 | – |
| Illas Sudoeste | |||
| Hatohobei | Hatohobei | 3 | 44 |
| Sonsorol | Dongosaru | 3 | 100 |
| Palau | |||
| Palau | Ngerulmud1 | 488 | 19 907 |
| 1 A capital de Palau foi trasladada de Koror a Ngerulmud o 7 de outubro de 2006. | |||
Xeografia[editar | editar a fonte]
É un arquipélago do oceano Pacifico, ao sur do mar das Filipinas e ao norte da Papuasia. O arquipélago fai parte do conxunto chamado Micronesia.
As illas principais de Palau son Angaur, Babeldaob, Koror e Peleliido que están preto da mesma barreira de coral. Case dous terzos da poboación vive en Koror. Ao norte destas illas está o atol Kayangel. As illas Chelbacheb ou Rock islands (aproximadamente 70) están deshabitadas. Forman igualmente parte das Palau un grupo illado de seis illas, a máis de 600 km das illas principais Illas suroeste, formando os estados de Sonsorol e Hatohobei.
Economía[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: Economía de Palau.
A economía consiste principalmente no turismo, na agricultura de subsistencia e na pesca. O goberno é o principal empregador da forza de traballo, confiando fortemente na axuda financeira dos Estados Unidos. As visitas por negocios e turismo chegaron a 50.000 persoas no ano financeiro 2000/2001. A poboación goza dun ingreso per cápita dúas veces maior que o das Filipinas e de gran parte de Micronesia. Propostas clave de longa duración para o sector turístico foron moi alentadas pola expansión do transporte aéreo no Pacífico, a crecente prosperidade dos países líderes do leste de Asia, e a vontade dos estranxeiros por financiar o desenvolvemento da infraestrutura.
En xullo de 2004, Micronesia Air foi lanzada con servizos desde Palau a Yap, Guam, Micronesia, Saipán, Australia, e as Filipinas.
Cultura[editar | editar a fonte]
A lingua principalmente falada nas Palaus, o palauano, é unha lingua austronesia; mais, contrariamente á maior parte das linguas faladas en Oceanía, é máis próxima das linguas faladas en Asia do Sueste (en especial nas Filipinas) que das doutras linguas da Micronesia.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ "Listaxe de países participantes en Rio2016, ordenados por continente" (PDF). Portal das Palabras. Consultado o 16 de agosto de 2016.
- ↑ "Entrada palauano en Digalego". Arquivado dende o orixinal o 08 de outubro de 2018. Consultado o 12 de xuño de 2017.
 |
Commons ten máis contidos multimedia sobre: Palau |
| Estado soberanos |
|  | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Dependencias e outros territorios |
| ||||||||||
