صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۸۴۹٬۴۱۲ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

ماکیان ایکس یک یا دجاجه ایکس یک منبعی مشهور از پرتو ایکس در فضا است که در صورت فلکی ماکیان قرار دارد. در سال ۱۹۶۴ و در خلال پرواز یک تلسکوپ فضایی مدار پایین کشف شد و یکی از بزرگترین منابع پرتو ایکس در آسمان است که پرتوی ایکسی با شارش ۲٫۳‎×۱۰^−۲۳ W m^−۲Hz^−۱‏ تولید می‌کند. ماکیان ایکس یکی از بزرگترین احتمالات برای سیاه‌چاله است. این جسم حدود ۸٫۷ برابر جرم خورشید، جرم دارد و هرچه در اطرافش باشد به مشابه این رفتار می‌کند که در کنار یک سیاه‌چاله‌است. شعاع افق رویداد آن ۲۶ کیلومتر محاسبه می‌شود. ماکیان ایکس یک دوتایی پرتو ایکس پرجرم است و حدود ۶۰۰۰ سال نوری از خورشید فاصله دارد که شامل یک ابرغول آبی متغیر با نام HDE ۲۲۶۸۶۸، یک قرص برافزایشی که پرتو ایکس ایجاد می‌کند می‌شود. یک جفت افشانه فضایی به شکل عمودی از دو سر سیاه‌چاله خارج می‌شود. این سامانه عضو یک مجموعه ستاره به نام ماکیان OB3 است، به معنی اینکه ماکیان ایکس یک حدود پنج میلیون سال قدمت دارد و تشکیل‌یافته از ستاره‌ای با جرم بیشتر از ۴۰ برابر جرم خورشید است. اکثر جرم ستارهٔ قدیمی به خاطر از دست دادن پوسته از بین رفته‌است. مرگ این ستاره همراه با یک ابرنواختر همراه بوده‌است، نتیجه انفجار این بوده‌است که مرکز ستاره به سیاه‌چاله تبدیل شده‌است. ماکیان ایکس یک موضوع شرط‌بندی علمی بین استیون هاوکینگ و کیپ ثورن در سال ۱۹۷۴ بوده‌است، که در آن هاوکینگ معتقد بود که این جرم یک سیاه‌چاله نیست. او سیاه‌چاله بودن ماکیان ایکس یک را در سال ۱۹۹۰ بعد از کشف اطلاعات مربوط به امواج گرانشی تأیید کرد.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… در بازی فوتبال آرژانتین-انگلیس در جام جهانی ۱۹۸۶ دیگو مارادونا دو گل به ثمر رساند که اولی به «دست خدا» و دومی به «گل قرن» شهرت دارند؟ (در تصویر)
… مرمت و تمیزکاری نقاشی دستگیری عیسی - که تا سال ۱۹۹۳ تصور می‌شد متعلق به خرارد فن هونهورست است - اثبات نمود که در واقع، متعلق به کاراواجو است؟
… چشمان آفتاب‌پرست توانایی مشاهده سراسرنما را دارند و هر کدام می‌توانند به‌طور جداگانه و همزمان بر روی دو جسم متفاوت تمرکز کنند؟
… شرکت کونگو گومی - تأسیس ۵۷۸ میلادی - قدیمی‌ترین شرکت ثبت‌شده در دنیا است؟
… حکومت کمپانی هند شرقی بر هندوستان با پیروزی در نبرد پلاسی و شکست امپراتوری مراتا محقق گردید؟
… مدوسا در اساطیر یونانی یکی از ۳ گورگون مشهور بود که می‌توانست هر کس را که به چشمانش خیره می‌شد به سنگ تبدیل کند تا اینکه سر او توسط پرسئوس قطع و به آتنا تقدیم شد؟
… از ماجرای قتل بازرگانان روس در حمله و تاراج شماخی به عنوان بهانه جنگ و دستاویز جنگ ایران و روسیه (۱۷۲۳–۱۷۲۲) یاد می‌شود؟

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۲۸۰ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۲۹ آذر ۱۴۰۰ خورشیدی) ۸۴۹٬۴۱۲ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

دنیاگیری کروناویروس

سیائوسی سوالنی

۲۴ نفر در آتش سوزی ساختمانی در اوساکا، ژاپن جان باختند.
سیائوسی سوالنی (در تصویر) توسط مجلس قانون‌گذاری تونگا به‌عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد.
به‌رغم تحریم احزاب استقلال‌طلب کالدونیای جدید بار دیگر در همه‌پرسی استقلال، مردم با اکثریت قاطع به استقلال از فرانسه نه گفتند.
ماکس فرستاپن قهرمانی مسابقات جهانی فرمول یک را کسب کرد. مرسدس نیز به مقام قهرمانی سازندگان دست یافت.
پیچند در ایالات متحده حداقل ۷۰ کشته در کنتاکی برجای گذاشت.

یادبودها

امروز: دوشنبه، ۲۰ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی برابر ۲۹ آذر ۱۴۰۰ هجری خورشیدی و ۱۵ جمادی‌الاول ۱۴۴۳ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۹۱۷ - نخستین سرویس پلیس مخفی شوروی موسوم به چکا به دستور ولادیمیر لنین تأسیس شد.
۱۹۵۱ - برای اولین بار با استفاده از انرژی هسته‌ای در یک رآکتور انرژی الکتریکی تولید شد.
۱۹۷۱ - ذوالفقار علی بوتو به عنوان رئیس‌جمهور پاکستان آغاز به کار کرد.
۱۹۹۹ - پرتغال حاکمیت ماکائو را به چین منتقل کرد.

زادروزها

۱۸۹۰ - زادروز یاروسلاو هیروفسکی شیمیدان و مخترع اهل جمهوری چک، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۵۹
۱۹۷۸ - زادروز جرمی ان‌جی‌تاپ فوتبالیست اهل کامرون
۱۹۸۰ - زادروز اشلی کول فوتبالیست اهل انگلستان
۱۹۸۰ - زادروز مارتین دمیکلیس فوتبالیست آرژانتینی
۱۹۹۰ - زادروز جوجو ترانه‌سرا، خواننده و بازیگر اهل ایالات متحده آمریکا

درگذشت‌ها

۱۳۳۶ - درگذشت ابوالحسن صبا موسیقیدان، آهنگساز و نوازندهٔ سرشناس ایرانی
۱۳۸۸ - درگذشت حسینعلی منتظری مرجع تقلید برجسته شیعه، از رهبران انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷، رئیس مجلس خبرگان قانون اساسی
۱۱۲۴ - درگذشت کالیکتوس دوم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
۱۹۶۸ - درگذشت جان استاینبک نویسندهٔ آمریکایی، خالق خوشه‌های خشم، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۶۲
۱۹۸۲ - درگذشت آرتور روبینشتاین نوازندهٔ پیانو لهستانی–آمریکایی
۱۹۹۶ - درگذشت کارل سیگن (در تصویر)، اخترشناس آمریکایی، اخترشیمی‌دان، مشاور سازمان ناسا، نویسنده و مروج موفق اخترشناسی، اخترفیزیک و سایر علوم طبیعی، پیشگام اخترزیست‌شناسی و بنیادگذار طرح جستجوی هوش فرازمینی معروف به سِتی
۲۰۰۱ - درگذشت لئوپولد سدار سنگور شاعر، فیلسوف، مدافع حقوق بشر، پدر استقلال و نخستین رئیس‌جمهور سنگال
۲۰۰۹ - درگذشت بریتانی مورفی بازیگر و خوانندهٔ آمریکایی

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای دسامبر – یادبودهای بیشتر…