Գլխավոր էջ

Վիքիպեդիա

Ազատ հանրագիտարան, որը կարող է խմբագրել յուրաքանչյուր ոք։

Շաբաթվա հոդված

Խորվաթիայի անկախության պատերազմ (սերբախորվաթ․՝ Rat u Hrvatskoj / Рат у Хрватској), ռազմական հակամարտություն նախկին Խորվաթիայի սոցիալիստական հանրապետության տարածքում, որը պայմանավորված էր Խորվաթիայի՝ Հարավսլավիայի կազմից դուրս գալով։

Երբ 1991 թվականի հունիսի 25-ին Խորվաթիան հռչակեց իր անկախությունը, Խորվաթիայի սերբ բնակչությունը փորձում էր նրա տարածքում ստեղծել իր պետությունը, որպեսզի դուրս չգա Հարավսլավիայի կազմից։ Խորվաթիայի կողմից դա որակվեց որպես իր տարածքը Սերբիայում ներառելու փորձ։ 2007 թվականին նախկին Հարավսլավիայի գործով միջազգային դատարանը ապացուցեց, որ Սերբական Կրաինայի հանրապետության առաջնորդ Միլան Մարտիչը պայմանավորվածություն է ունեցել Սլոբոդան Միլոշևիչի հետ՝ Սերբական Կրաինան միացնելու Հարավսլավիայի միավորված հանրապետությանը և ստեղծելու սերբական մեկ միասնական պետություն։ 2011 թվականին Միջազգային դատարանը դատավճիռ է կայացրել, որի համաձայն խորվաթ գեներալներ Անտե Գոտովինան և Մլադեն Մարկաչը Խորվաթիայի ռազմա-քաղաքական ղեկավարության պահանջով պատերազմի ընթացքում ռազմական հանցագործություններ են թույլ տվել սերբերի հանդեպ՝ նպատակ ունենալով նրանց արտաքսել և տարածքները խորվաթներով բնակեցնել, սակայն 2012 թվականին Վերաքննիչ դատարանը երկու գեներալներին էլ արդարացրել է։

Սկզբնական շրջանում պատերազմն ընթացել է Հարավսլավիայի ժողովրդական բանակի (ՀԺԲ), խորվաթական սերբերի ու խորվաթ ոստիկանների ուժերի միջև։ Հարավսլավիայի ղեկավարությունը դաշնային բանակի ուժերով փորձել է Խորվաթիան պահել երկրի տարածքում։ Հարավսլավիայի կազմալուծման ժամանակ Խորվաթիայի տարածքում ստեղծվել է սերբերի ինքնահռչակ պետություն՝ Սերբական Կրաինա հանրապետությունը։ Այնուհետև սկսվել է պայքարը խորվաթական բանակի ու Կրաինայի սերբերի բանակի միջև։ 1992 թվականին համաձայնագիր է ստորագրվել կրակի դադարեցման մասին, որին հաջորդել է Խորվաթիայի անկախության ճանաչումը։ 1995 թվականին Խորվաթիան հարձակվողական երկու խոշոր գործողություն է ձեռնարկել, որի արդյունքում Սերբական Կրաինայի տարածքի զգալի մասն անցել է խորվաթական հսկողության տակ։ Պատերազմն ավարտվել է Էրդուտի և Դեյթոնի համաձայնագրերով, որոնց համաձայն Արևելյան Սլավոնիան 1998 թվականին ներառվել է Խորվաթիայի կազմում։ Հակամարտությունն ընթացել է սերբ և խորվաթ բնակչության փոխադարձ էթնիկ զտումով։

Պատերազմի արդյունքում Խորվաթիան ձեռք է բերել անկախություն և պահպանել է իր տարածքային ամբողջականությունը։ Ռազմական գործողությունների ընթացքում շատ քաղաքներ ու գյուղեր են տուժել։ Խորվաթիայի տնտեսությանը հասցված վնասը գնահատվել է մոտ 37 միլիարդ դոլար։ Պատերազմի արդյունքում մահացածների ընդհանուր թիվը մոտ 20.000 մարդ է։ Շատ խորվաթներ դարձել են փախստականներ և հեռացել այն տարածքներից, որտեղ 1991-1992 թվականներին իշխել են սերբերը։ Միևնույն ժամանակ, ՄԱԿ-ի՝ փախստականների հարցերով հանձնաժողովի տվյալներով Զագրեբի հսկողության տակ գտնվող տարածքներից մոտ 251.000 սերբ է արտաքսվել։ Սերբերի արտահոսքի մեկ այլ մեծ ալիք է սկսվել 1995 թվականին (մոտ 230.000 մարդ), երբ կազմակերպվել է «Փոթորիկ» գործողությունը։ Պատերազմից հետո մոտ 115.000 սերբ վերադարձել է Խորվաթիա։

Խորվաթիայում պատերազմը մատնանշելու համար գործածվում է Հայրենական պատերազմ (խորվ.՝ Velikosrpska agresija) եզրը։ Սերբիայում առավել հաճախ այս հակամարտությունը մատնանշում են Խորվաթիայի պատերազմ (սերբ.՝ Рат у Хрватскоj) կամ Կրաինայի պատերազմ (սերբ.՝ Рат у Крајини) անուններով։ Ներկայումս Սերբիան ու Խորվաթիան ընդհանուր առմամբ գործընկերային հարաբերություններ ունեն, չնայած լինում են դեպքեր, երբ միջազգային դատարաններում իրար դեմ հայցեր են ներկայացնում․․․Ավելին⇒

Նորություններ

Շարունակվող իրադարձություններ՝ Ադրբեջանական զինուժի ներխուժումը Հայաստան

2021 թվականի նոյեմբերին Հայաստանի որոշ ընդդիմադիր քաղաքական գործիչներ հայտարարել են, որ իրենց հեռախոսները վարակված են Պեգասուս լրտեսածրագրով։
2021 թվականի Բուքերյան մրցանակին է արժանացել հարավաֆրիկացի գրող Դեյմոն Գալգուտը՝ «Խոստումը» վեպի համար։
Ֆումիո Կիսիդայի գլխավորած լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցությունը հաղթել է Ճապոնիայի խորհրդարանական ընտրություններում։
Պարենի համաշխարհային գները հասել են վերջին տասը տարվա առավելագույն ցուցանիշին՝ նախորդ տարվա ցուցանիշը գերազանցելով ավելի քան 30%-ով։
Շվեդական ABBA խումբը թողարկել է 40 տարվա ընթացքում առաջին ալբոմը։
Անգլիական Լիվերպուլ քաղաքը հանվել է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկից։

Վերջերս մահացածներ՝ Նաիրուհի Ալավերդյան • Իվան Պացայկին • Ֆելիքս Դանիելյան

Հաջորդ թողարկում | Պահոց | Խմբագրել

Գիտե՞ք, որ․․․

... ջրի ծորակը հայտնաբերել է Ալեք Մանուկյանը։
... Ջերալդ Ֆորդը ԱՄՆ 38-րդ նախագահ է դարձել առանց ընտրվելու որպես նախագահ կամ փոխնախագահ:
... Կալիֆորնիական ծովառյուծը համարվում է կրկեսների, կենդանաբանական այգիների և դելֆինարիումների դերասան։
... աշխարհում միայն մի դարպասապահի է հաջողվել 1 խաղի ընթացքում դառնալ է 3 գոլի հեղինակ։
... Թուրքիայի Ստամբուլ քաղաքի հայկական գերեզմանատունը ունի մոտավորապես 700 միլիոն թուրքական լիրա արժեք։
... Սինգապուրի ամենահին քրիստոնեական եկեղեցին հայկական է։

Հաջորդ թողարկում | Արխիվ | Խմբագրել

Ներկայացում

Վիքիպեդիան առցանց, բազմալեզու, խմբակային հանրագիտարանային նախագիծ է, որն աշխատում է վիքի ձևաչափով։ Նախագիծը նպատակ ունի տրամադրել ազատ, հավաստի և ստուգելի բովանդակություն, որը յուրաքանչյուրը կարող է փոփոխել և բարելավել։

Վիքիպեդիան առաջնորդվում է հիմնարար սկզբունքներով, իսկ բովանդակությունը հրապարակվում է Creative Commons BY-SA արտոնագրի ներքո։ Այն կարելի է պատճենել և օգտագործել՝ պահպանելով սույն արտոնագրի պայմանները։ Վիքիպեդիայում ողջ տեղեկատվությունը ներկայացված է ազատ, առանց գովազդի և իր օգտագործողների անձնական տվյալների օգտագործման։

Վիքիպեդիայի հոդվածների հեղինակները կամավորներն են։ Նրանք կոորդինացնում են իրենց ջանքերը համաձայն համայնքում ընդունված կանոնների և ուղեցույցների ու առանց առաջնորդների։

Այս պահին Հայերեն Վիքիպեդիայում կա՝
289 205 հոդված	602 ակտիվ խմբագիր

Համագործակցություն

Վիքիպեդիան հանրագիտարան է, որն ստեղծվել և զարգանում է քեզ նման այցելուների կողմից։ Այստեղ գործում է «մեկը բոլորի համար, բոլորը՝ մեկի համար» սկզբունքը։

Առաջին անգա՞մ ես փորձում. օգտվի՛ր օգնության դասընթացից։ Չգիտես՝ ինչի՞ց սկսել. ահա մի քանի խորհուրդ։

Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին։

Նախագծի էջ | Հաջորդ թողարկում

Այս օրը պատմության մեջ

1095 թ. – Հռոմի պապ Ուրբանոս II-ը Կլերմոնի ժողովում կոչ արեց Եվրոպայի քրիստոնյաներին արշավել Արևելք և ազատագրել Սուրբ Երկիրը Երուսաղեմով ու տեղի քրիստոնյաներին մուսուլմանների լծից, որով փաստորեն սկսվեցին Խաչակրաց արշավանքները։
1852 թ. – մահացել է Ադա Լավլեյսը, անգլիացի կին մաթեմատիկոս, նշանավոր պոետ Ջորջ Բայրոնի դուստրը, նրա անունով է կոչվում Ադա ծրագրավորման լեզուն (ծն. 1815 թ.)։
1895 թ. – շվեդ գյուտարար Ալֆրեդ Նոբելը կազմեց իր կտակը, համաձայն որի սահմանվեց Նոբելյան մրցանակը։
1897 թ. – ծնվել է Գևորգ Աբովը, հայ բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ, գրականագետ (մահ. 1965 թ.)։
1990 թ. – ընդունվեց Բուլղարիայի դրոշը։
1991 թ. – տեղի ունեցավ Մայրիկ ֆիլմի պրեմիերան։
2005 թ. – հանրաքվեի միջոցով փոփոխվեց Հայաստանի Սահմանադրությունը։
2009 թ. – Մոսկվա - Սանկտ Պետերբուրգ գծի գնացքը տեղի ունեցած ահաբեկչական գործողության հետևանքով վթարի ենթարկվեց, արդյունքում մահացավ 27 մարդ, 132-ը վիրավորվեցին։