Język osetyjski
| |||||||
| Obszar | Federacja Rosyjska, Gruzja, Turcja | ||||||
| Liczba mówiących | ok. 500 tys. | ||||||
| Pismo/alfabet | cyrylica | ||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Osetia Północna, Osetia Południowa | ||||||
| Organ regulujący | ? | ||||||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||||||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | os | ||||||
| ISO 639-2 | oss | ||||||
| Kod ISO 639-3↗ | oss | ||||||
| IETF | os | ||||||
| Glottolog | osse1243, osse1245 | ||||||
| Ethnologue | oss | ||||||
| GOST 7.75–97 | ост 524 | ||||||
| WALS | oss | ||||||
| SIL | OSS | ||||||
| Występowanie | |||||||
| |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Język osetyjski (oset. ирон ӕвзаг[1], iron ævzag) – język należący wraz z językiem tackim i tałyskim do podgrupy irańskiej języków indoirańskich, którymi mówi się na Kaukazie. Uważa się, iż jest kontynuacją języka starożytnych Scytów, a ściślej dialektów zachodnioscytyjskich.
Językiem osetyjskim posługują się Osetyjczycy w leżącej na terenie Federacji Rosyjskiej Republice Północna Osetia-Alania oraz w stanowiącej oficjalnie część Gruzji Osetii Południowej. Ogólna liczba posługujących się tym językiem oceniana jest na około 500 tysięcy osób.
Wyróżnia się dwa główne dialekty: zachodnioosetyjski Digoron oraz wschodnioosetyjski Iron, do którego zalicza się także dialekt Tual, którym posługuje się ludność Osetii Południowej. Osetyjski zachował wiele archaicznych cech, charakterystycznych dla języków irańskich (m.in. zachowanie przypadków), natomiast jego fonetyka jest pod silnym wpływem sąsiednich języków kaukaskich. W słowniku widoczne są silne wpływy języka rosyjskiego.
Początki piśmiennictwa – od XVIII wieku. Za najwybitniejszego twórcę posługującego się językiem osetyjskim uważa się tworzącego w drugiej połowie XIX wieku Kostę Chetagurowa.
Do zapisu języka osetyjskiego wykorzystywane mogą być alfabety oparte na piśmie gruzińskim albo łacińskim. Od 1937 roku oficjalnie używany jest alfabet oparty na rosyjskiej grażdance:
А, Ӕ, Б, В, Г, Гъ, Д, Дж, Дз, Ё, Е, Ж, З, И, Й, К, Къ, Л, М, Н, О, П, Пъ, Р, С, Т, Тъ, У, Ф, Х, Хъ, Ц, Цъ, Ч, Чъ, Ш, Щ, Ъ, Ы, Ь, Э, Ю, Я
а, ӕ, б, в, г, гъ, д, дж, дз, е, ё, з, и, й, к, къ, л, м, н, и, п, пъ, р, с, т, тъ, у, ф, х, хъ, ц, цъ, ч, чъ, ш, щ, ъ, ы, ь, э, ю, я
Charakterystyczną literą w alfabecie osetyjskim jest ӕ, która nie występuje w żadnym innym alfabecie cyrylickim.
Przykładowy tekst w języku osetyjskim (wiersz Kosty Chetagurowa):
|
Pierwszy artykuł Deklaracji Praw Człowieka w języku osetyjskim[2]:
Адӕймӕгтӕ се 'ппӕт дӕр райгуырынц сӕрибарӕй ӕмӕ ӕмхуызонӕй сӕ барты. Уыдон ӕххӕст сты зонд ӕмӕ намысӕй, ӕмӕ кӕрӕдзийӕн хъуамӕ уой ӕфсымӕрты хуызӕн.
W języku osetyjskim prowadzona jest Osetyjska Wikipedia powstała 28 lutego 2005[3]. Pierwszym pełnym przekładem Biblii na język osetyjski jest „Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata”[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Василий Иванович Абаев: Русско-осетинский словарь/Уырыссаг-ирон дзырдуат. Москва: Издательство «Советская Энциклопедия», 1970, s. 577. (ros.)
- ↑ Адӕймаджы Барты Ӕхсӕнад: Адӕймаджы Барты Ӕппӕтиумӕйаг Деклараци (oset.). ohchr.org. [dostęp 2015-05-05].
- ↑ Википедия на осетинском языке открыта! (ros.). iriston.ru, 2005-02-28. [dostęp 2015-05-06].
- ↑ Watchtower: Rosyjscy celnicy zatrzymują transporty Biblii i literatury biblijnej. jw.org, 2016-01-14. [dostęp 2016-01-15].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Krótki kurs języka osetyjskiego, słowniki, gramatyka (po rosyjsku i angielsku)
- Krótkie rozmówki języka osetyjskiego (po rosyjsku)
- Słownik online rosyjsko-osetyjski
