Maiatzaren 1

Maiatzaren 1a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hogeita batgarren eguna da, 122garrena bisurteetan. 244 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Santiago Ramón y Cajal Jaiotza: Petilla Aragoi, 1852 Heriotza: 1934ko urriak 17 Javi Gracia Jaiotza: Iruñea, 1970 Michel Camdessus Jaiotza: Baiona, 1933 Iban Iriondo Jaiotza: Zumaia, 1984 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Arthur Wellesley Jaiotza: Dublin, 1769 Heriotza: 1852ko irailak 14 Elisabet I.a Gaztelakoa Jaiotza: Q5785575, 1451 Heriotza: 1504ko azaroak 26 Pierre Teilhard de Chardin Jaiotza: Q2243332, 1881 Heriotza: 1955eko apirilak 10 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 1ko jaiotzak Joseph Addison • Joseph Heller • Leonardo Bonucci • Aliaksandr Hleb • Darijo Srna • Ludovico Carracci • Nikolai Yezhov • Oliver Bierhoff • Hugo Alfvén • Anushka Sharma • Menachem Mendel Schneerson • Otto Kretschmer • Prince Arthur, Duke of Connaught and Strathearn • José de Alencar • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Henri Lorin Jaiotza: 1866ko uztailak 2 Heriotza: Bordele, 1932 Jose Luis Ansorena Jaiotza: 1928ko maiatzak 2 Heriotza: Iruñea, 2019 Migel Antonio Zumalakarregi Jaiotza: 1773ko otsailak 21 Heriotza: Madril, 1846 Rafael Aizpun Jaiotza: 1889ko urriak 24 Heriotza: Iruñea, 1981 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Antonín Dvořák Jaiotza: 1841eko irailak 8 Heriotza: Praga, 1904 Joseph Goebbels Jaiotza: 1897ko urriak 29 Heriotza: Berlin, 1945 John Dryden Jaiotza: 1631ko abuztuak 9 Heriotza: Londres, 1700 Aram Khatxaturian Jaiotza: 1903ko ekainak 6 Heriotza: Mosku, 1978 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 1ko heriotzak Naser al-Din Shah Qajar • Petrus Apianus • Asger Jorn • René Lalique • Mihály Munkácsy • Ludwig Büchner • Magda Goebbels • Gabriel Lamé • Jacques Delille • Pierre Bérégovoy • Henri-Marie Ducrotay de Blainville • Harold Nicolson • Niccolò Tommaseo • Princess Margaret of Connaught • Steve Reeves • Alexander Sergeyevich Menshikov • Charles Jacque • Bo Widerberg • Charles Holden • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Langileen Nazioarteko Eguna. 1840 - Penny Black lehen posta seilua argitaratu zen. 1960 - Gerra Hotzaren testuinguruan, Armada Gorriak Sobietar Batasunaren lurraldean sartu zen U-2 hegazkin espioi estatubatuarra suntsitu zuen. 2004 - Europar Batasunera hamar estatu gehitu ziren: Eslovakia, Eslovenia, Estonia, Hungaria, Letonia, Lituania, Malta, Polonia, Txekia eta Zipre. 2006 - Boliviako petrolio eta gasa nazionalizatu zituen Evo Morales presidenteak. 2011 - AEBetako presidenteak Osama Bin Laden Pakistanen tiroz hil zutela jakitera eman zuen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Maiatza >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2019 Aurreko eta hurrengo urteetan 2016: igandea 2017: astelehena 2018: asteartea 2020: ostirala 2021: larunbata 2022: igandea Izendegia Santutegia: Josef Langilea, Jeremias, Grata Bergamokoa Seaska egutegia: Amane, Andion, Estibalitz/Estitxu, Lanaitz eta Langilena.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 2008 - ETAk hiru lehergailu zartarazi zituen Arrigorriagan, Espainiako Lan Ministerioaren lokal batean, eta Donostian, Osalanen egoitzan.
• 2011 - Espainiako Auzitegi Gorenak Bilduk udal hauteskundeetarako aurkeztutako hautesle zerrendak bertan behera utzi zituen.

Mundua

• 1840 - Penny Black, lehen seilu ofiziala kaleratu zen.
• 1960 - Gerra Hotzaren testuinguruan, Sobietar armadak lurralde sobietarrean sartu zen U-2 hegazkin espioi estatubatuarra suntsitu zuen.
• 1998 - Wim Duisenberg izendatu zuten Europako Banku Zentraleko presidente.
• 2006 - Boliviako petrolio eta gasa nazionalizatu zituen Evo Morales presidenteak.
• 2010 - Petrolio isuriagatik larrialdi egoera ezarri zuten Alabaman, Floridan, Misisipin eta Louisianan.
• 2011 - AEBetako presidenteak Osama Bin Laden Pakistanen tiroz hil zutela jakitera eman zuen.
• 2016ko Fort McMurrayko baso-suteak Kanadako Alberta probintzian 88.000 lagun lekualdarazi eta 1.600 eraikinetik gora kiskaldu zituen.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2006 - Bilboko Koralak bira hasi zuen Japonian zehar.

Mundua

• 1941 - Citizen Kane ("Kane Hiritarra") filma estreinatu zen, Orson Wellesek zuzendu eta ekoiztu, eta berak, Joseph Cotten, Dorothy Comingore, Everett Sloane, Ray Collins, George Coulouris, Agnes Moorehead, Paul Stewart, Ruth Warrick eta Erskine Sanford aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 2008 - Txinan Hangzhou Badiako zubia, 35.673 metroko luzeraduna, inauguratu zen.

Kirolak

Euskal Herria

• 2010 - Biarritz Olympique Euskal Herriko errugbi taldeak Munster Rugby irlandar taldeari irabazi ostean Heineken Kopako finalean izan zen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1852 - Santiago Ramón y Cajal, aragoiar-nafar sendagile, ikerlari eta histologoa, 1906ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1934).
• 1878 - Enrique de Francisco, Getafen jaiotako gipuzkoar politikari sozialista (h. 1957).
• 1900 - Manuel López, Travieso, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (h. 1975).
• 1901 - Mauricio Flores Kaperotxipi, gipuzkoar margolaria eta idazlea (h. 1997).
• 1932 - Charles Ducasse, lapurtar futbolaria (h. 1983).
• 1933 - Michel Camdessus, Baionan jaiotako ekonomialaria, Nazioarteko Diru Funtsako presidentea.
• 1942 - Juan Manuel Martínez Iturri, Iturri, palazko nafar pilotaria (h. 2002).
• 1947 - Pedro Salaberri, nafar margolaria.
• 1953 - Josetxo Azkona, euskal idazlea.
• 1960 - Eduardo González Salvador, bizkaitar txirrindulari ohia.
• 1964 - Joxe Mari Agirretxe, Porrotx, gipuzkoar pailazoa.
• 1970 - Javi Gracia, nafar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1975 -
  • Amaia Osaba, nafar piraguista, maratoian eta itsas-kayaken aditua.
  • Haritz Zunzunegi, gipuzkoar eskiatzaile ohia.
• 1984 - Iban Iriondo, gipuzkoar txirrindularia.
• 1993 - Urtzi Erleaga, bizkaitar futbolaria.
• 1994 - Yaiza Lázaro, bizkaitar saskibaloi-jokalaria.

Mundua

• 1218 - Rodolfo I.a Habsburgokoa, Alemaniako erregea (Erromatarren erregea) (h. 1291).
• 1238 - Magnus VI.a Norvegiakoa, Norvegiako erregea (h. 1280).
• 1582 - Marco da Gagliano, italiar musikagilea (h. 1643).
• 1592 - Johann Adam Schall von Bell, alemaniar misiolari katoliko eta astronomoa (h. 1666).
• 1608 - Pieter Post, Holandako Urre Aroko arkitekto, margolari eta marrazkilaria (h. 1669).
• 1644 - Jean Jouvenet, frantziar margolaria (h. 1717).
• 1698 - Jacques-Bonne Gigault de Bellefonds, frantziar artzapezpikua (h. 1746).
• 1769 - Arthur Wellesley, Wellingtongo lehen dukea, irlandar estadista eta militarra (h. 1852).
• 1825 - Johann Jakob Balmer, suitzar fisikaria (h. 1898).
• 1830 - Guido Gezelle, flandriar olerkaria (h. 1889).
• 1874 - Romaine Brooks, estatubatuar margolaria (h. 1970).
• 1881 - Pierre Teilhard de Chardin, frantziar paleontologo, filosofo eta jesulaguna (h. 1955).
• 1896 - Mark Wayne Clark, estatubatuar jenerala (h. 1984).
• 1900 - Ignazio Silone, italiar idazlea (h. 1978).
• 1901 - Mauricio Flores Kaperotxipi, euskal margolaria eta idazlea (h. 1997).
• 1908 -
  • Giovannino Guareschi, italiar idazle eta kazetaria (h. 1968).
  • Morris Kline, estatubatuar matematika irakaslea eta historiari eta psikologiari buruzko idazlea (h. 1992).
• 1909 - Yannis Ritsos, greziar poeta (h. 1990).
• 1911 - Eudald Serra, kataluniar eskultore eta etnologoa (h. 2002).
• 1916 - Glenn Ford, estatubatuar aktorea (h. 2006).
• 1917 - Danielle Darrieux, frantziar aktorea (h. 2017).
• 1919 - Mohammed Karim Lamrami, Marokoko lehen ministroa (h. 2018).
• 1924 -
  • Evelyn Boyd Granville, AEBetan matematiketan doktore titulua lortu zuen bigarren emakume afro-amerikarra.
  • Grégoire Kayibanda, Ruandako lehen presidente hautatua (h. 1976).
• 1925 - Scott Carpenter, estatubatuar astronauta eta akuanauta (h. 2013).
• 1927 -
  • Laura Betti, italiar aktorea (h. 2004).
  • Aurelio Menéndez, espainiar legelaria eta politikaria (h. 2018).
  • Albert Zafy, Madagaskarreko presidentea (h. 2017).
• 1929 - Ralf Dahrendorf, britainiar-alemaniar filosofoa, soziologoa, politologoa eta politikoa (h. 2009).
• 1934 - Cuauhtémoc Cárdenas, mexikar politikaria.
• 1937 - Bo Nilsson, suediar musikagilea (h. 2018).
• 1946 - John Woo, txinatar jatorriko hongkongdar zinema zuzendaria.
• 1956 - Catherine Frot, frantziar aktorea.
• 1961 - Daniel García Jiménez, Daniel, errioxar palari ohia.
• 1962 - Remedios Amaya, espainiar flamenko abeslaria.
• 1963 - Màrius Serra, kataluniar idazlea, itzultzailea, kazetaria eta hitz gurutzatuen egilea.
• 1969 -
  • Wes Anderson, estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle, gidoilari eta aktorea.
  • Mary Lou McDonald, irlandar politikaria.
  • Yasuyuki Moriyama, japoniar futbolari ohia.
• 1970 - Juan Manuel Moreno, Andaluziako Juntako presidentea.
• 1971 - Inesu Emiko Takeoka, japoniar futbolari ohia.
• 1972 -
  • Julie Benz, estatubatuar aktorea.
  • Hélène Fillières, frantziar zinema aktore eta zuzendaria.
• 1976 - Violante Placido, italiar aktore eta abeslaria.
• 1980 - Zaz, frantziar kantautore eta abeslaria.
• 1982 - Jamie Dornan, iparrilandar aktore, modelo eta musikaria.
• 1983 - Fran Vázquez, espainiar saskibaloi jokalaria.
• 1987 - Masaki Yanagawa, japoniar futbolaria.
• 1989 - Mitch Nichols, australiar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1846 - Migel Antonio Zumalakarregi, gipuzkoar politikaria, Madrilen (j. 1773).
• 1922 - Francisca Sarasate, nafar idazlea (j. 1853).
• 1932 - Henri Lorin, lapurtar geografo eta soziologoa, Bordelen (j. 1866).
• 1936 - Migel Kortes Nabarro, nafar idazlea (j. 1868).
• 1956 - Paul Gadenne, Euskal Herriarekin lotura izan zuen frantziar idazlea (j. 1907).
• 1958 - Remigio Mugica Mugica, gipuzkoar musikaria (j. 1866).
• 1969 - Jesus Doxandabaratz, nafar politikari abertzale eta jeltzalea (j. 1894).
• 1979 - Luis Urkiri, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (j. 1906).
• 1981 - Rafael Aizpun, nafar legelari eta politikaria (j. 1889).
• 2015 - Juncal Ballestín, arabar margolari eta irarlea (j. 1953).
• 2019 - Jose Luis Ansorena, gipuzkoar apaiza, abesbatza zuzendaria eta musikagilea (j. 1928).

Mundua

• 408 - Arkadio, erromatar enperadorea.
• 1118 - Matilde Eskoziakoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (j. c. 1080)
• 1308 - Alberto I.a Alemaniakoa, Austria eta Estiriako Dukea eta enperadore germaniarra (j. 1255).
• 1539 - Elisabet Portugalgoa, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperatriz ezkontidea eta Espainiako erregina ezkontidea (j. 1503).
• 1555 - Martzelo II.a, Aita santua (j. 1501).
• 1572 - Pio V.a, Aita santua (j. 1504).
• 1772 - Gottfried Achenwall, alemaniar filosofo eta estatistikaria, estatistikaren asmatzaileetako bat (j. 1719).
• 1809 -
  • François Laurent d'Arlandes, frantziar markesa, soldadua eta aire beroko baloien aeronauta aitzindaria (j. 1742).
  • Gottlieb Konrad Pfeffel, alemanezko alsaziar idazlea (j. 1736).
• 1813 - Jean-Baptiste Bessières, Istriako dukea, frantziar jenerala (j. 1768).
• 1856 - Abdó Terradas, kataluniar politikaria eta katalan idazlea (j. 1812).
• 1873 - David Livingstone, eskoziar esploratzaile eta misiolaria (j. 1813)
• 1904 - Antonín Dvořák, txekiar konposatzailea (j. 1841).
• 1928 - Ebenezer Howard, lorategi-hirien mugimenduko Ingalaterrako sustatzailea (j. 1850).
• 1934 - Paul Gustave Fischer, daniar margolaria (j. 1860).
• 1935 - Henri Pélissier, frantziar txirrindularia (j. 1889).
• 1945 - Goebbels, alemaniar politiko nazia, Holokaustoaren lehen pausoa izan zen kristal hautsien gauaren gidaritzat joa (h. 1897).
• 1978 - Aram Khatxaturian, armeniar musikagilea eta pedagogoa (j. 1903).
• 1981 - Heinosuke Gosho, japoniar zinemagilea (j. 1902).
• 1983 - Joseph Ruttenberg, estatubatuar zinema argazkilaria (j. 1889).
• 1989 - Antonio Janigro, italiar biolontxelo-jotzaile eta orkestra-zuzendaria (j. 1918).
• 1991 -
  • Charles Osborne, 69 urtez jarraian zotina izan zuen estatubatuarra (j. 1894).
  • Richard Thorpe, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1896).
• 1994 - Ayrton Senna, 1 Formulako brasildar pilotua, aditu askoren ustez Juan Manuel Fangio ondoren izan den handiena (j. 1960).
• 1997 - Manuel Viegas, portugaldar antropologo eta folklorista (j. 1912).
• 1998 - Eldridge Cleaver, estatubatuar politikaria eta beltzen aldeko aktibista (j. 1935).
• 2003 - Wim van Est, herbeheretar txirrindularia (j. 1923).

Jaiak eta urteurrenak

• Langileen eguna ospatzen da naziorte mailan.
• Sehaska egutegiko izendegia: Amane, Andion, Estibalitz/Estitxu, Lanaitz eta Langilena.

Apirilaren 30 | Urteko egutegi | Maiatzaren 2